Ιδεοψυχαναστική Διαταραχή ή Κοινωνικές Συμβάσεις;

 Κάθε μέρα ακολουθείς την ίδια ρουτίνα: Ξύπνημα, πλύσιμο/βούρτσισμα δοντιών, πρωινό στο πόδι, τσάντα στο χέρι και βουρ για το δρόμο, για δουλειά/σχολή/υποχρεώσεις… Κι αν μια μέρα κάνεις κάτι λίγο διαφορετικό, νιώθεις έξω από τα νερά σου ή ότι κάτι δεν πάει καλά… Πού τελειώνει όμως η ρουτίνα ή πού αρχίζει ο ψυχαναγκασμός;

Όλοι μας αναπτύσσουμε κάποιες συνήθειες, τις οποίες δεν μας αρέσει να αλλάζουμε, είτε γιατί έτσι μάθαμε, είτε γιατί μας βολεύουν, μας ηρεμούν, μας κάνουν τη ζωή πιο εύκολη. Σε κάποιες περιπτώσεις υπερβολής όμως, τείνουν να γίνονται εμπόδια στην ομαλή καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται παθολογικές.  

Υπολογίζεται ότι περίπου 200.000 άτομα στη χώρα μας, πάσχουν από κάποιου είδους ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, με τον κληρονομικό παράγοντα να έχει κι εδώ μια μικρή θέση.

Οι διαταραχές αυτές, ανήκουν στην κατηγορία διαταραχών παθολογικού άγχους, με ασαφή ωστόσο αιτιολογία. Αν και σε ένα ποσοστό ατόμων εντοπίζονται ως αποτέλεσμα βλάβης στους νευροδιαβιβαστές, το περιβάλλον επηρεάζει. Έρευνες δείχνουν ότι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε οικογένειες υπερβολικά αυστηρές, επιφορτίστηκαν με πολλές ευθύνες ή μη ρεαλιστικές προσδοκίες, στρες, αγωνία και αγχώδεις γονείς, αναμένεται να αναπτύξουν ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά, η οποία εκδηλώνεται συνήθως από την παιδική ηλικία και εκφράζεται ως υπερβολική προσήλωση στην τάξη και την καθαριότητα, τελειοθηρία, εμμονή σε λεπτομέρειες, ακριβές και απαρέγκλιτο πρόγραμμα, ή με εμμονές, ιδεοληψίες και φοβίες.

Τα άτομα αυτά, τείνουν να αναπτύσσουν διάφορα «τελετουργικά», όπως το να ακολουθούν συγκεκριμένη σειρά για να κάνουν κάποια πράγματα, να επαναλαμβάνουν ή να αποφεύγουν άλλα, όπως π.χ., να πλένουν τα χέρια τους συνεχώς, να ελέγχουν συνέχεια αν έχουν ξεχάσει κάτι ανοικτό, να μην μπορούν να πετάξουν άχρηστα πράγματα κ.α., γεγονός που κάνει αφόρητη την καθημερινή ζωή.

Πριν, ωστόσο, βιαστούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας  σε πολλά από τα παραπάνω, θα πρέπει να σκεφτούμε πόσα από αυτά είναι επίκτητες, μαθημένες συμπεριφορές, πόσα από αυτά μας αγχώνουν ή αναγκαζόμαστε να κάνουμε και σε τι βαθμό επηρεάζουν την ζωή μας.

Είναι διαφορετικό π.χ., το να ακολουθούμε μια συγκεκριμένη διαδικασία για να φτιάξουμε τον καφέ μας και άλλο το να αποφεύγουμε να βάλουμε το κουταλάκι αριστερά στην κούπα γιατί θα σημαίνει κάτι κακό.

Οι προλήψεις, η αγάπη για συμμετρία,καθαριότητα, τάξη, η ρουτίνα και η κοινωνική σύμβαση, σταματούν να είναι αθώες, αν κάπου εκεί αρχίζει η εμμονή ή ο πανικός ή το άτομο παύει να είναι λειτουργικό στην καθημερινότητα.

Σαφώς τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι πρέπει οπωσδήποτε να διαιωνίζουμε ό,τι δεν μας αρέσει, δίκην του σαβουάρ βιβρ, ή κάποιας κοινωνικής υποχρέωσης ή επειδή έτσι κάνουν όλοι, βάζοντας στην άκρη τον εαυτό και τις ανάγκες μας ώστε να ικανοποιήσουμε τους άλλους.

Σίγουρα, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τα πάντα, σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να αφηνόμαστε να γίνουμε ρομπότ σε ένα φρενήρη και επιφανειακό τρόπο ζωής. Κι αν βγούμε και καμιά φορά από το πρόγραμμά μας, δεν πειράζει… Δε θα χαλάσει ο κόσμος!

Βασιλική Πανουργιά

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

-National Institute of Mental Health:Obsessive- Compulsive Disorder https://www.nimh.nih.gov/health/topics/obsessive-compulsive-disorder-ocd/index.shtml

-Lykouras, L., Michopoulos, J., “Anxiety Disorders and Obsessity”, Psychiatriki, 22 (4) 2011