Το βιβλίο του Αντώνη Καρά, «Κωδικό όνομα ΙΑΠΕΤΟΣ» (εκδόσεις Πνοή) ήρθε στα χέρια μου μέσω ενός φίλου.

Από την πρώτη σελίδα οικείες εικόνες ξεπηδούσαν από τις σελίδες του. Σιγά σιγά η ανάγνωση γινόταν απόλαυση.
Ένα πολιτικό βιβλίο με αστυνομική πλοκή με τις αρετές μιας εύστοχης πένας.
Εικόνες σκληρές από τη φρίκη που ζουν οι πρόσφυγες που προσπαθούν να βρουν μια διέξοδο στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.

Ο συγγραφέας επιλέγει να πει την ιστορία ενός παιδιού, που σημαίνει πολλά για τον εγωισμό του πατέρα του που τυχαίνει να είναι ένας πολέμαρχος. Το παιδί αυτό ψάχνουν πρωτοπαλίκαρα του πολέμαρχου, η Ελληνική Αστυνομία και οι Αμερικάνοι.

Με φόντο την Αθήνα της κρίσης, τους καταυλισμούς των προσφύγων, τις ΜΚΟ, τις σκιές που ρίχνουν στην Ελληνική αστυνομία οι ακροδεξιοί παραστρατιωτικοί θύλακες, έναν αστυνομικό καθαρό μεν αλλά πολλούς δαίμονες του παρελθόντος να απειλούν το παρόν του είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που ο Καράς χρησιμοποιεί με μαεστρία για να φτιάξε μια συναρπαστική αφήγηση σε μια ιστορία που θα μπορούσε να είναι πέρα για πέρα αληθινή.

Το «Κωδικό όνομα ΙΑΠΕΤΟΣ» είναι νομίζω μια σημαντική σελίδα για τη νέα Ελληνική Λογοτεχνία και την μπολιάζει με την πολιτική ματιά. Ο ουμανισμός που αποπνέει είναι σημαντικό στοιχείο σε μια εποχή που ο κυνισμός «πωλείται» ως στιλ και άποψη.

Κλείνοντας το βιβλίο θέλησα να γνωρίσω τον πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα, Αντώνη Καρά.
Έτσι συνάντησα τον τραπεζικό υπάλληλο που έχει εκδώσει ένα μυθιστόρημα, κι έχει στο συρτάρι του ακόμη ένα έτοιμο, μια νουβέλα και πολλά διηγήματα.

Μου εξήγησε ότι γράφει από την εφηβεία του, συνεχώς, ως μια ανάγκη.  Μόνο όμως  το βιβλίο «Κωδικό Όνομα ΙΑΠΕΤΟΣ» πέρασε το δικό του φιλτράρισμα ώστε να δοθεί για έκδοση.
Μιλάει με πάθος για τη χαρά της γραφής και κάπως έτσι ξεκινάει η κουβέντα μας:

Όταν γράφω διηγήματα είναι συνήθως σε δύο θεματικούς κύκλους. Είναι είτε παράξενες ιστορίες, όπως τις λέω –ε πιστημονικής φαντασίας, τρόμου, αστυνομικές -είτε αστικές ιστορίες: με τις αγωνίες των ανθρώπων που ζουν στις μεγάλες πόλεις και ό,τι μπορεί να τους απασχολεί. Οι φοβίες, τα πάθη, τα «θέλω» τους.

Το βιβλίο σου, πού το κατατάσσεις;

Στην επιφάνειά του είναι ένα action βιβλίο δράσης. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι περισσότερο ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, παρά ένα αστυνομικό.

Προσωπικά, Αντώνη, πιστεύω ότι είναι ένα πολιτικό βιβλίο.

Συμφωνώ και με αυτόν τον χαρακτηρισμό κι ευχαριστώ.  Το κομμάτι της δράσης είναι τελικά ένα όχημα, με βοηθάει να πω την ιστορία μου.

Δεν ξέρω αν θα ξαναγράψω μια αστυνομική ιστορία. Έχω έναν ήρωα αλλά δεν φαντάζομαι τον εαυτό μου να γράφει μια σειρά ιστοριών με αυτόν τον ήρωα, τον ανθυπαστυνόμο μου που θα έχει να λύσει ένα άλλο …μυστήριο. Νομίζω πώς ό,τι είχε να μου προσφέρει και αυτός και οι υπόλοιποι χαρακτήρες του βιβλίου μου το πρόσφεραν. Υπηρέτησαν μια ιστορία.

Πώς δούλεψες για να περιγράψεις καταστάσεις που υπάρχουν στο βιβλίο σου, όπως οι παραστρατιωτικοί  θύλακες της Χρυσής Αυγής στην αστυνομία;

Στην Ελλάδα ζούμε,  ένα μικρό χωριό είμαστε. Κάποια πράγματα τα ξέρουμε είτε από πρώτο χέρι, είτε διαβάζοντας. Η  έμπνευση για την παραστρατιωτική ομάδα που είδες στο βιβλίο ήταν κυρίως καταστάσεις που έχουν αναπτυχθεί στο εξωτερικό και που τελικά βρίσκουν κι εντός Ελλάδας την εφαρμογή τους. Ξεκίνησα μελετώντας το National Front της Αγγλίας που είχε καταλήξει να γίνει μια φοβερή παραστρατιωτική οργάνωση στις αρχές του ’80 με δυνάμεις κρούσης και παράξενη ιεραρχία. Στην Αγγλία απλώς, το φαινόμενο έχει κάνει τον κύκλο του ενώ εδώ είναι εν εξελίξει.

Στο κομμάτι των προσφύγων και των διαφόρων δομών που τους βοηθούν, εσύ έχεις ασχοληθεί σε προσωπικό επίπεδο;

Όχι δεν έχω ασχοληθεί ενεργά. Το αν πήγα και προσέφερα κάποια πράγματα είναι κάτι αποσπασματικό. Δεν υπήρξα εθελοντής, ούτε αφιέρωσα τον προσωπικό μου χρόνο για να βοηθήσω αυτούς τους ανθρώπους. Και ξέρεις, αυτοί που δίνουν χρόνο από τη ζωή τους είναι οι πραγματικοί ήρωες. Έχω τέτοιους φίλους και αυτοί με βοήθησαν να χτίσω την ιστορία στο κομμάτι αυτό. Και να χτίσω κάποιους χαρακτήρες και να αμβλύνω κάποιες πραγματολογικές  ανακρίβειες.

Ποια είναι η γνώμη σου: Έχουμε αναπτύξει ένα κίνημα αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες ή γίναμε απλώς πιο φιλάνθρωποι;

Τείνω προς το πρώτο. Κίνημα φιλανθρωπίας θα ήταν αν ο κόσμος είχε οικονομική δυνατότητα και του έτρεχαν από τα μπατζάκια. Αν του περίσσευαν. Τότε, ναι ενδεχομένως να έμπαιναν όλοι σε μια ενοχική κατάσταση και να λέγανε «να βοηθήσω». Όταν όμως προσφέρουν άνθρωποι που δεν έχουν τα απαραίτητα ούτε για τους ίδιους, τότε δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο αυτό πέρα από αλληλεγγύη!

Τι άλλου είδους έρευνα έκανες για το βιβλίο;

Έκανα συνεντεύξεις προκειμένου να καταλάβω πώς λειτουργούσαν δομές προσφύγων, και η Ειδομένη και επίσης κάποιοι άνθρωποι που υπήρξαν ή υπηρετούν ακόμη στην Ελληνική Αστυνομία με βοήθησαν στο να σχηματίσω τον χαρακτήρα του ανθυπαστυνόμου, του βασικού ήρωα. Να ξεκαθαρίσω ότι η λειτουργία της παραστρατιωτικής οργάνωσης και πώς αυτή εισχώρησε στην Αστυνομία είναι προϊόν της φαντασίας μου και κάποιων ερευνών που έκανα στο ίντερνετ για το πώς λειτουργούν αυτές οι ομάδες.

Η Αθήνα, η πόλη που δρουν οι ήρωές σου  είναι σκηνικό ή τελικά αποτελεί έναν ακόμη «χαρακτήρα» του βιβλίου;

Είναι ένας αφανής χαρακτήρας. Η Αθήνα είναι από μόνη της ένας ζωντανός οργανισμός . Σε κάποιο σημείο αναφέρω ότι αυτή η πόλη μπορεί κάποιον να τον απορροφήσει για πάντα και να κρυφτεί μέσα της. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που έχει αλλάξει πολύ και στα επόμενα χρόνια πιστεύω ότι θα αλλάξει ακόμη περισσότερο. Όλο αυτό το πεδίο μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις σε μια ιστορία. Έτσι λοιπόν δεν είναι σκηνικό!.

Πού κυκλοφορείς στην Αθήνα;

Το πεδίο μου είναι το κέντρο. Κέντρο!

Κυκλοφορείς με ένα σημειωματάριο  ή με μια κάμερα;

Και με τα δύο. Και φωτογραφίζω και όταν μου έρθει μια σκέψη αμέσως την ηχογραφώ, έτσι κρατάω «σημειώσεις». Επίσης όταν είμαι σε μια φάση, πώς να το πω, δημιουργικής έξαρσης μου αρέσει να γράφω ανάμεσα στον κόσμο.  Μου αρέσει  πολύ αυτή διαδικασία. Μου δίνει ενέργεια.

«Κλέβεις» από κουβέντες που «πιάνεις» τριγύρω σου;

Σίγουρα. Και συνειδητά και ασυνείδητα.

Πες μου πώς συνδυάζεις το αυστηρό περιβάλλον της τράπεζας που είναι η δουλειά σου και ενός ανθρώπου που κυκλοφορεί στην πόλη και «κλέβει» γράφοντας ιστορίες ανάμεσα στο πληθος.

Είμαστε δύο διαφορετικοί χαρακτήρες. Θέλω να πιστεύω ότι είμαι συγγραφέας. Ακόμη και στο αυστηρό περιβάλλον της καθημερινότητας προσπαθώ να βρίσκω αφορμές για να φτιάχνω χαρακτήρες. Φτιάχνω τις μελλοντικές μου ιστορίες. Αντιμετωπίζω την κατάσταση  ως …παρατηρητής.
Υπάρχει βεβαίως μια σύγκρουση γιατί και οι δύο δουλειές απαιτούν ενέργεια οπότε για να μπορέσω να τα συνδυάσω και τα δύο υπάρχει ένα προσωπικό κόστος: αυτό σημαίνει  πολύ λίγες ώρες ύπνου.

Με τα βιβλία που έχεις στο συρτάρι σου, και ένα που έχουμε κι εμείς στα χέρια σου, πιστεύεις ότι ο συγγραφέας μπορεί να κερδίσει τον τραπεζικό υπάλληλο; Ποιος είναι ο στόχος σου;

Το ιδεατό  θα ήταν να μπορέσω να βιοποριστώ  από αυτό. Αλλά είναι πολύ δύσκολο. Οπότε προχωράω παράλληλα. Βήμα, βήμα. Η τέχνη είναι ρίσκο και περιπέτεια. Το θέμα είναι ν’ αγαπήσεις το ταξίδι.

Είναι δύσκολο να εκδώσει κάποιος το πρώτο του βιβλίο;

Είναι μια επίπονη διαδικασία. Ειδικά όταν δεν έχεις, έστω από σπόντα,κάποιους ανθρώπους μέσα στο χώρο. Εγώ έκανα πολλά αντίτυπα και τα πήγα σε εκδοτικούς οίκους. Τελικά η Πνοή απάντησε θετικά, ήμουν τυχερός, και προχώρησε έκδοση. Δεν ξέρω πώς θα αισθανόμουν αν δεν είχα καμία θετική απάντηση. Έτσι το όνειρό μου έγινε πραγματικότητα.

Θέλω να μας συστηθείς μέσα από 5 βιβλία και 5 μουσικές.

Πρώτο και στους αιώνας των αιώνων αμήν. Δηλαδή αν καταστρεφόταν η βιβλιοθήκη μου και μπορούσα να σώσω ένα βιβλίο αυτό θα  ήταν «Οι Άθλιοι» του Ουγκώ. Είναι ένα μυθιστόρημα που το έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει. Αυτό το βιβλίο με έκανε να αγαπήσω τη λογοτεχνία.
Δεύτερο είναι το «Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή. Αυτό το διάβασα στο πανεπιστήμιο. Το λάτρεψα γιατί ένιωσα ότι ήταν κάτι διαφορετικό στην λογοτεχνία. Έπαιρνε τον μέσο άνθρωπο, με όλες τις αγωνίες, ακόμη και τη μιζέρια του και το έκανε ήρωα. Δεν το είχα συναντήσει εγώ στην ελληνική λογοτεχνία και αυτό το στοιχείο με έκανε να το λατρέψω.

Τρίτο: «Σιτνάρτα» του Έσε.  Ο λόγος που το λατρεύω είναι γιατί είναι στον αντίποδα του «Αλχημιστή» του Κοέλιο.  Δείχνει τον άνθρωπο στο ταξίδι προς την αυτογνωσία, αλλά στο τέλος δεν βλέπουμε έναν άνθρωπο που βρήκε έναν θησαυρό αλλά βλέπουμε έναν κουρασμένο, εξουθενωμένο άνθρωπο εξωτερικά. Μέσα του όμως νιώθει μια αυτοπραγμάτωση και μια ολοκλήρωση.

Τέταρτο είναι ένα ακόμη ένα ελληνικό βιβλίο. Πρόκειται για «Το χωρίς ανάγκες σώμα» του Χάρη Λύτα. Ο Λύτας ήταν ψυχίατρος που πέθανε σε σχετικά νέα ηλικία. Ήταν πρώην τοξικομανής και σε αυτό το βιβλίο περιγράφει με διάφορους συμβολισμούς την πορεία του προς την απεξάρτηση. Πέρα από την άμεση γραφή του, το βιβλίο αυτό μου άρεσε γιατί ήταν ένα ροκ βιβλίο αν και αποκαθήλωσε με έναν τρόπο τη ροκ μουσική που κι εγώ αγαπάω πολύ. Έδειχνε ότι πολλοί μύθοι της ροκ που θεωρούμε επαναστάτες δεν ήταν παρά τύποι με πολλά προβλήματα και εσωτερικούς δαίμονες.

Πέμπτο θα διαλέξω το «Εκκρεμές του Φουκώ» του Έκο. Είναι πολύ δύσκολο βιβλίο. Μου έμαθε ότι στη λογοτεχνία πρέπει να κάνεις υπομονή. Οι πρώτες του εκατό σελίδες  είναι ένα πραγματικό χάος, αλλά με αντάμειψε. Με έκανε υπομονετικό αναγνώστη.

Πάμε στις μουσικές:

Πρώτο τραγούδι που θα μπορούσε να με συντροφεύει για το υπόλοιπο της ζωής μου είναι το   Dream Brother  του Jeff Buckley. Είναι μια μελωδία και στίχοι που με έχουν σκλαβώσει για πάντα.

Δεύτερο:  Όλη η δισκογραφία του Nick Cave. Είναι από τους λίγους ήρωες της εφηβείας που ακόμη τους κουβαλάω μαζί μου σε σημείο ψύχωσης. Τον λατρεύω. Έχω ήδη τα εισιτήριά μου για τη συναυλία του το καλοκαίρι.  Από ένα πανκ-ροκ φρικιό που ξεκίνησε σήμερα είναι ένας ολοκληρωμένος  καλλιτέχνης.

Τρίτο: Στέρεο Νόβα. Χάρηκα που ξαναγύρισαν με τον δίσκο τους (Ουρανός).  Είναι ένα καθαρό αστικό συγκρότημα της δεκαετίας του ’90 και τους αγαπάω. Ο καινούριος τους δίσκος μου άρεσε πολύ. Δεν ξέρω αν ήμουν 20 ετών αν θα μου άρεσε. Είναι ένας τίμιος δίσκος Στέρεο Νόβα. Συνεχίζουν από εκεί που σταμάτησαν. Και μακάρι να μας δώσουν μια γερή συναυλία!!!

Τέταρτο: Massive Attack  ένα καταπληκτικό γκρουπ. Αν και φοβεροί τεμπέληδες – θα μπορούσαν να μας έχουν χαρίσει περισσότερους δίσκους αλλά μαγκιά τους που προτίμησαν να βγάλουν σε αυτά τα χρόνια 4-5 δίσκους αντί τριάντα. Τους  λάτρεψα γιατί ήταν το πρώτο μη ροκ συγκρότημα που με «ανάγκασαν» να ακούσω κάτι άλλο πέρα από τη ροκ μουσική.

Και πέμπτος: David Bowie. Δεν χρειάζεται να πω πολλά. Φοβερό εύρος επιρροών σε πολλά είδη μουσικής.

Ποιος είναι ο φόβος σου και τι κάνεις για τον ξορκίσεις – για να κλείσουμε!

Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι  πολύ κοινότυπος. Φοβάμαι τον θάνατο. Δεν μπορώ να τον ξορκίσω. Μπορώ να τον αντιμετωπίσω φιλοσοφικά. Αυτό που κάνω είναι να ζω την κάθε μέρα και να απολαμβάνω τη ζωή μου όσο γίνεται περισσότερο.

Γιάννης Καφάτος