Είναι Πέμπτη απόγευμα, το ραντεβού για τις επτά. Έφτασα στου Ψυρρή νωρίτερα και μια βόλτα στα σοκάκια της πόλης είναι πάντα μια βαθιά ανάσα χαλάρωσης αλλά με βοηθάει να αδειάζω και να γεμίζω το μυαλό μου. Περπατούσα χωρίς πρόγραμμα. Άλλωστε θα πήγαινα σε ένα σεμινάριο αυτοσχεδιασμού. Ούτε ήξερα τι θα κάνω κι είχα επιλέξει να μην το ψάξω. Αυτόματα αποφάσισα να το κάνω πριν κάνω τη συνέντευξη με τον ιδρυτή του Improvibe στην Αθήνα.
Αυτοσχεδιάζοντας διαδρομές έφτασα και πάλι στην Λεπενιώτου, στο νούμερο 8, έξω από ένα μικρό, από εκείνα τα κτίρια-διαμαντάκια που λεω όταν τα βλέπω: γιατί να μην το είχε ο παππούς μου ως βιοτεχνία κάποτε εδώ…

Σαράντα άγνωστοι άνθρωποι κάνουμε κύκλο, ο Μενέλαος μας καλησπερίζει, στην απέναντι πλευρά του κύκλου είδα τον Αλέξη – α, είπα, έχω έναν γνωστό.
Ο Μενέλαος Πρόκος, όσο μας μιλάει φουσκώνει ένα μπαλόνι το πετάει σε κάποιον και λέει: σκοπός σας είναι να μην πέσει το μπαλόνι στο πάτωμα. Α, και όταν σας χτυπάτε το μπαλόνι, να λέτε το όνομά σας δυνατά. Κι όταν σας πέσει το μπαλόνι να φωνάζετε όλοι μαζί: ΩΩΩΩΩΩΩ, να το σηκώνετε και να συνεχίζετε. Συνεργαστείτε!

Μετά τα πρώτα εύκολα λεπτά, τα μπαλόνια στον κύκλο αυξήθηκαν, οι φωνές δυνάμωσαν, ιδρώσαμε και τα γέλια έγιναν περισσότερα από τα ΩΩΩΩΩΩ.

Προσπαθούσα να καταλάβω πώς αυτό το αθώο παιχνίδι σε οδηγεί να αυτοσχεδιάσεις, όμως το επόμενο, και το επόμενο και οι ασκήσεις που ακολούθησαν άρχισαν: να λύνουν το κορμί, και κυρίως το μυαλό.

Για να αυτοσχεδιάσεις δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι. Χρειάζεται να αφήσεις πίσω τα πάντα και ανοίξεις το μυαλό σου σε ότι «θέλει» να βγάλει προς τα έξω τη συγκεκριμένη στιγμή.
Χρειάζεται να μάθεις να εμπιστεύεσαι τον διπλανό σου, ακόμη κι αν τον βλέπεις πρώτη φορά στη ζωή σου και δεν ξέρεις τίποτα γι’ αυτόν. Ούτε ποιος είναι, τι κάνει, τι του αρέσει, τίποτα. Είναι δίπλα σου, είναι ο συνεργάτης σου εκείνη τη στιγμή και πρέπει να τον ακούς, να τον εμπιστεύεσαι και να τον βοηθάς. Ομοίως κι εσύ δέχεσαι αυτά τα ευεργετήματα.

Κάποιες στιγμές, δεν ήμουν καλός μαθητής και σκεφτόμουν: τι έγινε … βρέθηκα στο holly grail σε απαντήσεις που ταλανίζουν τον άνθρωπο της εποχής των social media.
Αν οι γονείς ΑΚΟΥΓΑΝ τα παιδιά τους, οι εραστές ο ένας τον άλλον, οι πολιτικοί, οι φίλοι, δεν θα ήταν αλλιώς η καθημερινότητα μας;
Αν εμπιστευόμαστε τον απέναντι, ενωμένοι στον ίδιο στόχο, δεν θα ήταν αλλιώς η ζωές μας;

Αν αφήναμε το δικό μας «ΕΓΩ» λίγο στην άκρη, δεν θα είχαμε εκείνον τον συναισθηματικό χώρο να καταλάβουμε καλύτερα και τους άλλους και τα πράγματα.

Όμως είχε έρθει η σειρά μου να πω «Απέτυχα» και να κάνω υπόκλιση και να χειροκροτηθώ από τους υπόλοιπους,  οπότε ξανάγινα καλός μαθητής.
«Να χαίρεστε την αποτυχία» λέει ο Μενέλαος. Είναι βασικό συστατικό του αυτοσχεδιασμού. Αν δεν πεις ή δεν κάνεις αυτό που πρέπει (αν και η λέξη «πρέπει» δεν περιγράφει ακριβώς την συνθήκη της στιγμής, να το χαρείς, να μην το θεωρήσεις βάρος να πεις χαρούμενα «ΑΠΕΤΥΧΑ» και να συνεχίσεις με την αποδοχή των υπολοίπων …

Πέρασα δύο ώρες που γέλασα με την ψυχή μου, άδειασα από τις αρνητικές σκέψεις – για λίγο, δεν τις κουκουλωσα, ούτε τάχα μου δεν τρέχει τίποτα. Όχι εκεί είναι και τα αρνητικά, αλλά διάολε! Έχω το δικαιώμα ως άνρθωπος να μην είμαι συνεχώς σε μια κατήφεια. 

…
Να ξαναμπώ σε σκέψεις ή να μπω κατευθείαν στην κουβέντα με τον Μενέλαο να μας εξηγήσει καλύτερα;

Αυτοσχεδιάζω και πάμε!

Τι είναι η ImproVIBE, αλλά και τι είναι για σένα το improv;

Η ImproVIBE είναι η πρώτη, και μοναδική προς το παρόν, σχολή αυτοσχεδιαστικού θεάτρου Improv Comedy Theater στην Ελλάδα. Ιδρύσαμε τη σχολή το 2012 διδάσκουμε την τέχνη του Improv σε μικρούς, μεγάλους, μεσαίους και απροσδιορίστου σχήματος.

Το Improv Comedy είναι μια μορφή θεατρικής τέχνης πολύ διαφορετική από τις άλλες. Είναι η συντομία του Improvisational Comedy Theatre. Στη βάση του είναι θέατρο. Βασίζεται όμως όχι στην υποκριτική ικανότητα, αλλά στην ικανότητα του να εκφράζεται εντελώς αυθόρμητα, χωρίς κανένα φίλτρο, και να δημιουργείς τα πάντα από το τίποτα. Συγκεκριμένα, στο Improv ανεβαίνει ο θίασος στη σκηνή και δημιουργεί ολόκληρο το έργο επί τόπου. Δεν υπάρχει σενάριο, προκαθορισμένοι χαρακτήρες, προαποφασισμένες συνθήκες ή δομές, δεν υπάρχει καμία δικλείδα ασφαλείας. Ο ηθοποιός ξεκινάει χωρίς τίποτα και, παίρνοντας μια απλή πρόταση από το κοινό ως αρχική έμπνευση, παρουσιάζει ένα έργο το οποίο δεν έχει παιχτεί ποτέ και ούτε πρόκειται να ξαναπαιχτεί ποτέ.

Για μένα το Improv είναι ένα χόμπι που εξελίχθηκε στο να γίνει η ζωή μου. Όταν ξεκίνησα ήθελα απλώς να ασχοληθώ γιατί θαύμαζα την ελευθερία του και το anything goes του. Δεν έχει κανένα όριο και κανένα περιορισμό, κάτι το οποίο μου …μίλησε. Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα γίνει η δουλειά μου. Νιώθω απίστευτα ευγνώμων προς το Improv διότι με βοήθησε να πάρω αυτό που γουστάρω να κάνω, και να το μετατρέψω σε βιοποριστικό επάγγελμα.

Πού το "σπούδασες";

Έζησα 13 χρόνια στο εξωτερικό, κάποια από τα οποία ήταν στις ΗΠΑ. Εκεί ανακάλυψα ότι υπάρχει το Improv και εθίστηκα. Έμενα στο Ώστιν, Τέξας τότε και έκανα το The Hideout Theater δεύτερο σπίτι μου. Ήμουν εκεί σχεδόν σε καθημερινή βάση, να παρακολουθώ μαθήματα, να βλέπω ή να παίζω σε παραστάσεις, να κάνω πρόβες, να δουλεύω φώτα/ήχο…

Πώς αποφάσισες να το φέρεις στην Ελλάδα;

Τον Φλεβάρη του 2012 αποφάσισα ότι ήθελα να φύγω από ΗΠΑ, αλλά χωρίς κάποιο συγκεκριμένο προορισμό. Δεν ήμουν και στην καλύτερή μου φάση ψυχολογικά, οπότε σκέφτηκα να κάνω μία στάση 2 εβδομάδες στην Αθήνα για να περάσω λίγο χρόνο με συγγενείς και φίλους για να έρθω λίγο στα ίσια μου, και μετά να πηγαίνω ίσως προς Νοτιοανατολική Ασία. Σε αυτές τις δύο εβδομάδες πέρασα πάρα πολύ καλά, και ξαφνιάστηκα που μου άρεσε να βρίσκομαι στην Ελλάδα (σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα χρόνια ζωής στο εξωτερικό που ερχόμουν μια φορά το χρόνο Ελλάδα για 10 μέρες, ξενέρωνα από τη ζωή μου και έφευγα τρέχοντας). Οι 2 εβδομάδες έγιναν 4, οι 4 δύο μήνες, έκανα και ένα ταξίδι με το ποδήλατο από Αθήνα μέχρι Σαμοθράκη, και τελικά αποφάσισα να μείνω Ελλάδα.

Ήταν πολύ σημαντικό για μένα όμως να συνεχίσω να ασχολούμαι με το Improv. Έψαξα, αλλά δεν βρήκα τίποτα. Ούτε σχολές, ούτε θέατρα, ούτε θιάσους… Ούτε κολυμπηθρόξυλο! Η πρώτη μου σκέψη ήταν καθαρά εγωιστική. "Ε, θα διδάξω Improv σε 3-4 άτομα, να κάνουμε μια ομάδα να παίζουμε". Εκείνη την περίοδο ταυτόχρονα, η Ελλάδα βρισκόταν σε αυτά τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Έλληνες και κρίση ήταν στους έρωτές τους, στα ντουζένια τους.

Συνειδητοποίησα ότι αυτές ακριβώς οι βασικές αρχές του Improv, το να εμπιστεύεσαι περισσότερο τον εαυτό σου, το να συνεργάζεσαι άρρηκτα, το να δημιουργείς τα πάντα από το τίποτα, το να ζεις το τώρα, και να βρίσκεις λύσεις εκεί που δεν υπάρχουν, ήταν στοιχεία που πραγματικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον κόσμο. Το είδα λίγο Μητέρα Τερέζα το πράγμα, ήθελα πολύ να προσφέρω κάτι τόσο διαφορετικό, και αποφάσισα να ιδρύσω τη σχολή.

Ε, τώρα έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο του να έχουμε μερικές εκατοντάδες μαθητές κάθε χρόνο, να μας γνωρίζει όλο και περισσότερος κόσμος και να διοργανώνουμε το ετήσιο φεστιβάλ Improv Comedy της Ελλάδας.

Αυτοπροσδιορίζεσαι ως; Ηθοποιός, improviser …ως τι;

Φφφφφ…. Δεν έχω ιδέα. Δεν γουστάρω τις ταμπέλες. Νομίζω κυρίως διότι αλλιώς νιώθω σήμερα, αλλιώς ένιωθα χτες, αλλιώς θα νιώθω αύριο. Όποτε πρέπει να διαλέξω κάτι όμως, όντως δηλώνω Improviser, πρώτον διότι είμαι άνθρωπος που αγκαλιάζει την μη-προετοιμασία και την προσαρμοστικότητα, αλλά και δεύτερον διότι ποτέ κανείς δεν ξέρει τί εννοώ με αυτό τον τίτλο και οι επόμενες 2-3 φράσεις είναι πάρα πολύ αστείες.

Παρακολουθώντας το σεμινάριο σημείωσα ότι αυτό που έλεγες πιο συχνά είναι ότι "πρέπει να ακούμε τον άλλον" και "πρέπει να στηρίζουμε τον άλλον", αυτό ειναι improv ή μήπως …μάθημα ζωής;

Αυτές είναι 2 από τις πιο βασικές αρχές του Improv. Άκου τον άλλον ουσιαστικά ώστε να εμπνευστείς από αυτόν, και φρόντισε πάντα να δείχνεις ότι ο συμπαίκτης σου έχει δίκιο. Στο Improv ποτέ δεν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι καλά εμείς οι ίδιοι. Προσπαθούμε να δείξουμε πόσο καλή δουλειά κάνει η συμπαίκτης μας επί σκηνής.

Μπορείς εσύ να σκεφτείς έστω και έναν τομέα της καθημερινότητάς μας στον οποίο δεν θα γινόταν καλύτερη η εμπειρία μας εφαρμόζοντας αυτόν τον τρόπο σκέψης; Εγώ δεν μπορώ.

Πιστεύεις ότι στην καθημερινότητα, αν προσέχαμε τι μας λένε, αν "ακούγαμε" θα μπορούσαμε να είμαστε καλύτεροι άνθρωποι;

Γενικότερα πιστεύω ότι το Improv κάνει καλύτερους ανθρώπους. Είναι μια τέχνη που βασίζεται στην προσαρμοστικότητα, στο να χειριζόμαστε το οποιοδήποτε απρόσμενο ερέθισμα, και στην ουσία να είμαστε ανοιχτοί στην αλλαγή.

Ο κόσμος φοβάται την αλλαγή. Φοβάται την αβεβαιότητα μίας νέας κατάστασης. Φοβάται το άγνωστο. Με το να ακούω προσεκτικά έναν άνθρωπο που έχω μπροστά μου, βάζω τον εαυτό μου σε μία κατάσταση του να δεχτώ να με αλλάξει με αυτό που θα πει ή αυτό που θα κάνει. Γι' αυτό και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ακούνε για να απορροφήσουν. Ακούνε για να ξέρουν πότε θα έρθει η σειρά τους να μιλήσουν. Και αυτό δεν πιστεύω ότι είναι αρκετό. Θεωρώ ότι πρέπει να ακούμε για να επηρεαστούμε, όχι να ακούμε για να αντιδράσουμε.

 Γιατί πιστεύεις εσύ ότι σε ένα "απλό" σεμινάριο μαζεύτηκαμε 40 άνθρωποι, θέλω να πω, πέραν της περιέργειας  για τον αυτοσχεδιασμό, αυτή είναι ανάγκη ή ο κόσμος πλέον ψάχνεται, αναζητά κάτι να τον κάνει να "ξεφύγει".

Καταρχάς γιατί ήταν τσάμπα. Έλα κόσμε πάρε κόσμε.

Πέραν της πλάκας όμως, ναι το πιστεύω ότι ο κόσμος ψάχνεται. Ήταν ένας από τους λόγους που αγάπησα την Ελλάδα που βρήκα το 2012 που γύρισα. Όλοι ψάχνονται πολύ περισσότερο, ασχολούνται με καινούρια πράγματα, προσφέρουν καινούρια πράγματα και δημιουργούν. Όταν μεγάλωνα εγώ στην Ελλάδα, το μόνο που θυμάμαι να έχω διαθέσιμο ήταν καμιά πολεμική τέχνη, κάνα μουσικό όργανο, κάνα άθλημα… Πλέον υπάρχουν στην Αθήνα αμέτρητες καινούριες δραστηριότητες και είναι πολύ συναρπαστικό να ξέρεις ότι έχεις τόσο πολλές επιλογές για το πώς να περνάς τον ελεύθερό σου χρόνο. Με τόσο εύρος επιλογών είναι πολύ πιο πιθανό να βρεις κάτι που πραγματικά θα σου ταιριάξει και θα καλύψει τις ανάγκες σου, όποιες κι αν είναι αυτές.

Το improv … είναι ένα είδος αυτοψυχανάλυσης;

Το Improv είναι καθαρά μια θεατρική τέχνη. Ο καθένας όμως μπορεί να βρει ότι του προσφέρει και κάτι διαφορετικό.

Το Improv δεν σου διδάσκει κάτι καινούριο. Σου δείχνει πώς να βγάλεις αυτά που ήδη έχεις μέσα σου. Ακριβώς επειδή έχει να κάνει με τον αφιλτράριστο αυθορμητισμό, σε φέρνει αντιμέτωπο με τον χαρακτήρα σου και τα αδύναμά σου σημεία. Λόγω αυτού, έχουν υπάρξει μαθητές μας που έρχονται στα μαθήματα διότι όχι μόνο μαθαίνουν μία θεατρική τέχνη, αλλά και γιατί όντως το βλέπουν σαν μία πολύ αποτελεσματική ψυχανάλυση.

Ως ιmroviser χαίρεσαι τα λάθη σου, ως Μενέλαος συγχωρείς τα λάθη;

Το γυρνάμε στα ενδότερα, ε;…

Γενικότερα, ναι. Συγχωρώ. Αλλά δεν ξεχνάω. Εύκολα θα αφήσω κάτι πίσω μου γιατί δεν μου αρέσει να κρατάω νεύρα και κακίες. Όλοι κάνουμε λάθη, είτε μικρά και αμελητέα, είτε τραγικά και χωρίς επιστροφή. Δεν πειράζει. Αλλά αν κάποιος μου κάνει κάτι που με επηρέασε, ακόμα και αν επιλέξω να τον κρατήσω στη ζωή μου και να συνεχίσουμε να έχουμε τη σχέση που είχαμε και πριν, δεν θα το βγάλω από τη μνήμη μου ποτέ. Παραμένει σαν ένα μικρό αγκάθι σε μια πληγή που δεν ματώνει.

Είναι κακό να είσαι σε αυτοσχεδιασμό 24 ώρες το εικοσιτετράωρο – Χρειάζεται κάποιο πρόγραμμα;

Το να είσαι 24/7 σε mode αυτοσχεδιασμού, σημαίνει ότι ζεις σε μια συνεχή κατάσταση αβεβαιότητας. Ένα limbo. Εντάξει, δεν γίνεται αυτό. Θα είσαι εγκεφαλικά ένα ράκος. Ο αυτοσχεδιασμός εφαρμόζεται ανά πάρα στιγμή, αν χρειαστεί. Αν βρεθούμε σε μία κατάσταση που δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι πώς ή με τί πρέπει να φέρουμε μία δουλειά εις πέρας, θα το επιχειρήσουμε με ό,τι έχουμε γνώσεις και εργαλεία έχουμε διαθέσιμα. Αυτό είναι αυτοσχεδιασμός. Μεταξύ αυτών των στιγμών, ξέρουμε πώς λειτουργούν πολλά πράγματα και η κατάσταση είναι πιο απλή. Φαντάζεσαι να μην ξέραμε πώς να περπατάμε, πώς να κατουρήσουμε, πώς να ανοίξουμε το ψυγείο; Ένα χάος! (Ένα ξεκαρδιστικό χάος, ναι, αλλά χάος!)

Ποιος δεν μπορεί να αυτοσχεδιάσει;

Ποιός δεν μπορεί να φταρνιστεί;

Πες μου τα βασικά στοιχεία του καλού αυτοσχεδιαστή

• Πάρε ρίσκα και μην φοβάσαι την πιθανότητα της αποτυχίας.
• Αγκάλιασε την μετριότητα και άσε στην άκρη την οποιαδήποτε ανάγκη για τελειότητα.
• Αρκέσου στις απλές, προφανείς ιδέες.
• Αποδέξου άκριτα την οποιαδήποτε πληροφορία παίρνεις, είτε από τον συμπαίκτη σου, είτε από τον εαυτό σου, και επηρεάσου από αυτήν.
• Ζήσε τη στιγμή και ξέχνα το πριν ή το μετά.
• Μην αμφιβάλεις για τις αποφάσεις που πήρες, αλλά στήριξέ τες μέχρι τέλους.
• Απόλαυσέ το όσο περισσότερο μπορείς.

Πότε αυτοσχεδίασες πρώτη φορά, και το κατάλαβες τώρα με την εμπειρία της δουλειάς σου;

Κατά τη διάρκεια των χρόνων που ταξίδευα νομαδικά θα έλεγα. Γύριζα από χώρα σε χώρα με ένα backpack στην πλάτη και ήταν αμέτρητες οι φορές που έπρεπε να βρω ένα τρόπο να πλύνω και να στεγνώσω τα ρούχα μου, να βρω κατάλυμα στη μέση του πουθενά, να κατασκευάσω δοχεία που θα κρατούσαν νερό ή φαγητό, να μεταφέρω τα πασίβαρα κέρατα ενός μεγάλου ελαφοειδούς ζώου από τη Μονγκολία μέχρι το Χονγκ-Κονγκ. Λατρεμένες φάσεις, οι οποίες σίγουρα θα ήταν ξεκαρδιστικές σε κάποιον εξωτερικό παρατηρητή.

Υπάρχει στιγμή που δεν σηκώνει αυτοσχεδιασμούς;

Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένα εργαλείο, το οποίο επιλέγεις πώς και πότε θέλεις να το χρησιμοποιήσεις. Μπορεί κάποιοι άνθρωποι να νιώθουν πιο άνετα με το να προγραμματίσουν προσεκτικά τις κινήσεις τους και να μην αυτοσχεδιάσουν, διότι έτσι θα απολαύσουν την εμπειρία τους περισσότερο. Για αυτούς, αυτές οι στιγμές δεν σηκώνουν αυτοσχεδιασμό. Το καταλαβαίνω και το σέβομαι. Προσωπικά, δεν είμαι άνθρωπος της προετοιμασίας, διότι προτιμώ την περιπέτεια του αβέβαιου.

Σε κάθε επιλογή που μας παρουσιάζεται, μπορούμε να επιλέξουμε να πούμε Ναι ή Όχι. Αυτοί που λένε Ναι, ανταμείβονται με τις περιπέτειες που εκτυλίσσονται μπροστά τους. Αυτοί που λένε Όχι, ανταμείβονται με την ασφάλεια που πετυχαίνουν.

Εσύ; Τί από τα δύο προτιμάς;

…

Επιλέγω να αφήσω την απάντηση στο ερώτημα που θέτει ο Μενέλαος Πρόκος για τον κάθένα ξεχωριστά και να σας πω ότι μπορείτε να δείτε τι σήμαίνει ImproVIBE  κάθε Πέμπτη στις 21:30 στην οδό Λεπενιώτου 8 με δωρεάν είσοδο, και κάθε Κυριακή στις 21:00 στο Θέατρο Άβατον στο Γκάζι με εισιτήριο 8 ευρώ.

Γιάννης Καφάτος