29/03/2024

“Να περιμένεις και να ελπίζεις” – Ο “Ξυλοκόπος” του Reginald Hill – Βιβλιοκριτική από τον Άγη Αθανασιάδη

Ξυλοκόπος

Ο Βρετανός συγγραφέας Reginald Hill (Durham 1936- Cumbria 2012) παρ’ότι πολυγραφότατος με πάνω από 50 μυθιστορήματα στο ενεργητικό του, είναι τελείως άγνωστος στη χώρα μας. Με την πρόσφατη επανέκδοση του τελευταίου του μυθιστορήματος (σε νέα επιμέλεια από την Έλενα Γιαννούλα), με τίτλο “Ο Ξυλοκόπος”, γραμμένο το 2010 (και που είχε εκδοθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2014, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (για άγνωστο λόγο), τα οποία είχαν εξαντληθεί αμέσως), μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε έναν πραγματικό τεχνίτη του θρίλερ, ο οποίος στην ωριμότητά του, έγραψε αυτό το υπέροχο και εξαιρετικά σαγηνευτικό μυθιστόρημα.

“Ο ΞΥΛΟΚΟΠΟΣ” (“The Woodcutter”) – (εκδόσεις Εξάντας, μετάφρ. Χ. Τσαλικίδου, σελ. 682), που απέσπασε το βραβείο αστυνομικής λογοτεχνίας Barry Award, το 2011, είναι ένα εθιστικό ψυχολογικό θρίλερ, ένα συναρπαστικό βιβλίο που το κλισέ “δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου” ταιριάζει απόλυτα. Είναι ένα μυθιστόρημα που ισορροπεί μεταξύ αγωνιώδους σύγχρονου νουάρ, ιστορίας εγκλεισμού και εκδίκησης, μεταξύ μεγάλης αφήγησης του 19ου αιώνα και κατασκοπευτικής περιπέτειας.

“Όταν η αγάπη αναμετριέται με την αδήριτη ανάγκη, υπάρχει μόνο ένας νικητής.”

Ο σερ Γουίλφρεντ Χάντα, που ήταν γνωστός με το όνομα Γουλφ Χάντα, ήταν ένας πάμπλουτος και ευτυχισμένος άνθρωπος, παντρεμένος με την αριστοκρατική Ιμογένη, έχοντας μαζί μια έφηβη κόρη, την Τζίνι. Ξαφνικά ένα πρωινό είδε την ζωή του να παίρνει την κάτω βόλτα, να κάνει μια στροφή 180 μοιρών. Η αστυνομία εισέβαλλε σπίτι του μετά από μια καταγγελία, ψάχνοντας τους υπολογιστές του για παιδική πορνογραφία και παιδεραστία όπως και για οικονομικά εγκλήματα της εταιρείας του. Ο Γουλφ αντιδράει βίαια χτυπώντας τον επικεφαλής αστυνομικό, καθώς βλέπει τους δημοσιογράφους και τις τηλεοπτικές κάμερες, κρεμασμένους από τα δέντρα της αυλής του. Στην φυλακή δεν θα βγάλει ιδιαίτερα άκρη τι ακριβώς γίνεται, καθώς ο επιφανής δικηγόρος του Τόμπι Εστόβερ δείχνει παθητική στάση ενώ και το δεξί του χέρι Τζόνι Νάτμπραουν φαίνεται ανήμπορος να τον βοηθήσει. Η κατηγορία περί παιδεραστίας δείχνει στέρεη, καθώς υπάρχουν φωτογραφίες και κινήσεις πιστωτικών καρτών που την αποδεικνύουν, και οι εφημερίδες παίρνουν φωτιά.
Έτσι κι αλλιώς ο Γουλφ Χάντα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα συμπαθής στον τύπο και στην “καλή κοινωνία” του Λονδίνου, καθώς ήταν ο νεόπλουτος που είχε πετύχει, ο άνθρωπος που εμφανίστηκε από το πουθενά με χρήματα και συνεχώς πλούτιζε με τις επιχειρήσεις του. Η απεγνωσμένη απόπειρά του να δραπετεύσει λίγο πριν την ακροαματική διαδικασία, καταλήγει σε ένα τραγικό ατύχημα, όπου θα χάσει το ένα του μάτι, και θα υποστεί μεγάλες σωματικές βλάβες σε σημείο να είναι σε κώμα επί 6 μήνες στο νοσοκομείο. Όταν επιτέλους συνέρχεται (παρά τις αντίθετες προβλέψεις) θα καταδικαστεί σε πολυετή φυλάκιση, ενώ κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νοσοκομείο ευρισκόμενος μεταξύ ζωής και θανάτου, η σύζυγός του Ιμογένη κίνησε τη διαδικασία διαζυγίου και αργότερα παντρεύτηκε τον δικηγόρο τους (και παιδικό της φίλο) Τόμπι Εστόβερ.

Ο Γουλφ Χάντα είναι πλέον ένας άνθρωπος κατεστραμμένος, όταν μετά από μια πενταετία, η ψυχολόγος Άλβα Οζίγκμπο, μιγάς από πατέρα Νιγηριανό και μητέρα Σουηδή, άπειρη αλλά πολύ ορεξάτη για δουλειά, προσλαμβάνεται στις φυλακές ασφαλείας όπου είναι έγκλειστος εκείνος. Η περιουσία του έχει χαθεί, ο πατέρας του έχει πεθάνει από τον καημό του, η σύζυγός του τον έχει εγκαταλείψει, φίλους δεν έχει, ενώ ακριβώς εκείνο το διάστημα πληροφορείται ότι η κόρη του βρήκε τραγικό θάνατο από ναρκωτικά στο Παρίσι. Η Άλβα οργανώνει τις συναντήσεις μαζί του, έχοντας στο μυαλό της ότι ο Γουλφ είναι αποδεδειγμένα παιδεραστής και ότι είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος. Με τις συζητήσεις και το ημερολόγιο που της δίνει ο Γουλφ βλέπει μπροστά της έναν άνθρωπο μετανοημένο για τα λάθη του, με συγκροτημένη σκέψη και έτοιμο να γυρίσει στην κοινωνική ζωή. Έχει πάντα στο μυαλό της ότι ενδέχεται εκείνος να τη χειρίζεται, αλλά δίνει το πράσινο φως για την αποφυλάκισή του με περιοριστικά μέτρα. Ο Γουλφ γυρίζει στο πατρικό του στα δάση της Κούμπρια, στο έρημο πλέον πατρικό του σπίτι που συνορεύει με τον πύργο της οικογένειας της Ιμογένης, της πρώην συζύγου του, και ασκεί το πατρικό επάγγελμα του ξυλοκόπου, οργανώνοντας την εκδίκησή του και προσπαθώντας να ξεδιαλύνει το μυστήριο της ολοφάνερης συνωμοσίας στην οποία έπεσε θύμα. Οι ανατροπές στην ιστορία θα είναι πολλές μέχρι την δραματική τελική λύση, η οποία επιφυλάσσει την μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία.

“Οι άνθρωποι αντιδρούν καλύτερα όταν πρέπει να αποφύγουν κάτι παρά όταν πρέπει να το επιτύχουν. Όταν τα πράγματα είναι άσχημα, μην ψάχνεις κάτι καλό για να παλέψεις να το πετύχεις, ψάξε κάτι χειρότερο για να παλέψεις να το αποφύγεις!”

Ένας (φαινομενικά άσχετος) πρόλογος σε τρία κεφάλαια, έξι βιβλία και ο επίλογος απαρτίζουν αυτό το μυθιστόρημα που σε παρασέρνει στον ρυθμό του και στην ιλιγγιώδη δράση του χωρίς να σε αφήσει να πάρεις ανάσα. Εξαιρετικά δομημένο, με την αφήγηση να μην είναι γραμμική και με το χιούμορ να είναι διαρκώς παρόν, χαλαρώνοντας το βάρος της ιστορίας που είναι δραματική και αγωνιώδης. Είναι κυριολεκτικά ένα βιβλίο που θα μπορούσες να το διαβάσεις απνευστί παρά τον όγκο του και δεν συνίσταται σε βραδινή ανάγνωση (γιατί απλούστατα δεν θα κοιμηθείς). Οι ανατροπές είναι συνεχείς, οι εικόνες καταιγιστικές, το ενδιαφέρον κλιμακούμενο και οι χαρακτήρες αλησμόνητοι.

Ο “Ξυλοκόπος” είναι ένα πολυεπίπεδο και πολυπρόσωπο μυθιστόρημα, που έχει την μορφή του νουάρ αλλά είναι πολλά περισσότερα από αυτό, ο δε χαρακτηρισμός ως τέτοιο, μάλλον το περιορίζει. Έχει πολλά δάνεια από την λογοτεχνία των μεγάλων αφηγήσεων του 19ου αιώνα, υπάρχει ένα ακαταμάχητο ρομάντζο μεταξύ του πτωχού και ατίθασου αγριμιού που είναι ο Γουλφ Χάντα και της πανέμορφης και ανεξάρτητης νύφης που είναι η Ιμογένη, ο έρωτάς τους θα μπορούσε να ανθίσει 150-200 χρόνια πριν, στα μυθιστορήματα της εποχής, και τα μαντήλια να είναι δίπλα στο βιβλίο παρηγορώντας τις ρομαντικές ψυχές, αλλά ο έρωτας τον 21ο αιώνα έχει πολλές διαφορές το χρήμα πάντα θα κυριαρχεί μόνο που η διαπλοκή θα είναι εντονότερη και πιο παγκοσμιοποιημένη.
Ο Γουλφ μπορεί να ήταν εξαιρετικός αναρριχητής στα βράχια της περιοχής του, αλλά η κοινωνική αναρρίχηση έχει άλλους κανόνες και υπάρχουν περιοχές στις οποίες δεν γίνεσαι δεκτός με τίποτα, καθώς οι κοινωνικές τάξεις είναι διαρθρωμένες με τέτοιο τρόπο (κυρίως σε χώρες όπως η Μ.Βρετανία όπου υπάρχει αριστοκρατία), που δεν επιτρέπουν στον νεοφερμένο να προχωρήσει πολύ ή κι αν προχωρήσει του δείχνουν με τον τρόπο τους ότι δεν θα γίνει ποτέ αποδεκτός. Όταν το συνειδητοποιήσει αυτό, είναι πλέον πολύ αργά.

“Δεν υπάρχει ούτε ευτυχία ούτε δυστυχία στον κόσμο, μόνο η σύγκριση της μιας με την άλλη. Μόνο ο άνθρωπος που έχει βουλιάξει στον πυθμένα της κακοτυχίας είναι ικανός να σκαρφαλώσει στα ύψη της απόλυτης χαράς. Πρέπει να έχεις αποζητήσει τον θάνατο για να καταλάβεις πόσο ωραίο είναι να ζεις.”
Αλέξανδρος Δουμάς, “Ο Κόμης Μοντεχρήστος”

Οι χαρακτήρες, είτε πρωτεύοντες, είτε δευτερεύοντες που εμφανίζονται στο βιβλίο είναι όλοι σημαντικοί και έξοχα σκιαγραφημένοι από τον συγγραφέα. Μπορεί ο Γουλφ Χάντρα να είναι ένας λογοτεχνικός ήρωας bigger than life (όπως συνηθίζουμε να λέμε) παραπέμποντας μέσω των πολλών λογοτεχνικών αναφορών σε ήρωες της κλασσικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα (“Κόμης Μοντεχρήστος” του ομώνυμου βιβλίου, του Χίθκλιφ από τα “Ανεμοδαρμένα Ύψη”, του Ρότσεστερ από την “Τζέιν Έυρ” και άλλων), αλλά οι γυναικείοι χαρακτήρες, όλοι δυναμικοί και καθοριστικοί εκπλήσσουν με την ζωντάνια και την περιγραφή τους. Η Ιμογένη, η Άλβα που είναι και οι δύο πρωταγωνίστριες του βιβλίου, αλλά και η μητέρα της Ιμογένης, η δαιμονική Κίρα, όπως και η αδίστακτη Πίπα Νάτμπραουν καθορίζουν την πλοκή του βιβλίου, πανίσχυρες και μοχθηρές, εξουσιάζοντας τους (συνήθως) αδύναμους συζύγους τους που κινούνται χλωμά και μένουν σε δεύτερο πλάνο. Όπως αναφέρει μια ξένη κριτική “Η Λουκρητία Βοργία και η Μάτα Χάρι δείχνουν προσκοπίνες μπροστά σ’ αυτές τις δαιμονιώδεις γυναίκες που είναι ικανές για όλα”.

Στο μυθιστόρημα βλέπουμε επίσης τις αλλαγές στην Βρετανική κοινωνική ζωή, τα τελευταία χρόνια, την εισβολή των Ρώσων μεγιστάνων του χρήματος, αδίστακτων ανθρώπων που κάνουν τα πάντα για να κατακτήσουν την κοινωνική θέση που ονειρεύονται, να εξουσιάσουν και να κυριαρχήσουν. Ο χαρακτήρας του Νικίτιν που εμφανίζεται μετά την μέση της ιστορίας και αποδεικνύεται καθοριστικός, πραγματικά τρομάζει με την βιαιότητα των ενεργειών του, περιπλέκοντας περισσότερο την ιστορία χωρίς όμως αυτό να αποβαίνει (όπως θα περίμενε κανείς) σε βάρος της πλοκής.

Ο Ρέτζιναλντ Χιλ με αυτό του το μυθιστόρημα αποδεικνύεται ένας αυθεντικός μάστορας της πλοκής. Κρατάει τον αναγνώστη αγκιστρωμένο στο βιβλίο, καθώς όλα παίζουν ρόλο και δεν πρέπει να αφήνεις να σου ξεφεύγει τίποτα. Οι θεωρητικά άσχετες μεταξύ τους σελίδες του προλόγου έχουν όλο το ζουμί και πρέπει διαρκώς να ανατρέχεις σ’ αυτές, καθώς εκεί βρίσκεται το κλειδί της ιστορίας και της προσωπικότητας του ήρωα και πρωταγωνιστή της αφήγησης. Τα παιχνίδια του μυαλού (mind games) που σκαρώνει ο ευφυής συγγραφέας είναι ατελείωτα και ξεφεύγουν από τις συνήθεις σπαζοκεφαλιές του είδους ενώ η σε στυλ Λε Καρέ έναρξη της ιστορίας με τις Μυστικές Υπηρεσίες που δείχνει άσχετη, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη πλοκή απαραίτητη για την κατανόηση της ιστορίας, το δε μαύρο χιούμορ που διαπερνάει το βιβλίο είναι άλλο ένα στοιχείο που το καθιστά ακαταμάχητο.

Ο Γουλφ Χάντα είναι ένας σύγχρονος “Κόμης Μοντεχρήστος” και όσοι στην παιδική ή νεανική τους ηλικία λάτρεψαν τον συγκεκριμένο ήρωα, θα εκστασιασθούν με τον ατίθασο και πανούργο Γουλφ Χάντα που δημιούργησε ο συγγραφέας (δυστυχώς λίγο προτού πεθάνει, οπότε δεν είχαμε μια συνέχεια των περιπετειών του). Ο “Ξυλοκόπος” είναι ένα υπέροχο βιβλίο που παρακαλάς να μη τελειώσει, απολαμβάνεις μέχρι και την τελευταία του λέξη, χαρίζοντας ξεκάθαρη λογοτεχνική απόλαυση.

Βαθμολογία 86 / 100

Άγης Αθανασιάδης


mm
About Αγης Αθανασιάδης 107 Articles
Ο Άγης Αθανασιάδης, είναι συνιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου/καφέ Booktalks στο Π.Φάληρο. Βιβλιομανής σε σημείο ψυχασθένειας, διατηρεί το βιβλιοφιλικό blog Librofilo (www.librofilo.blogspot.gr) και δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή του χωρίς την ανάγνωση λογοτεχνίας που (μαζί με τον κινηματογράφο), αποτελεί το μεγαλύτερό του πάθος.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*