Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που καλλιεργείται από την παιδική ηλικία. Το μικρό παιδί στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των γονιών του υπερχρεώνεται το λάθος του και αποζητά τη συνεχή επιβεβαίωσή τους. Έτσι, στην περίπτωση που οι γονείς είναι διαρκώς και αδικαιολόγητα επικριτικοί απέναντί του, αναπτύσσεται βαθμιαία μέσα του το ενοχικό σύμπλεγμα, το οποίο και προβάλλει σε κάθε του λειτουργία αλλά και στις σχέσεις του στην ενήλικη πλέον ζωή του.
Ο ειδικός στην προσπάθειά του να βοηθήσει το άτομο να διερευνήσει για ποιο λόγο νιώθει ενοχικά μπορεί να το βάλει σε δράση, ώστε να καταφέρει να πει «όχι» και να έρθει αντιμέτωπο με το ενδεχόμενο να μη γίνει αρεστό. Δουλεύουμε, λοιπόν, την αποκωδικοποίηση της ενοχικότητας ώστε να καταφέρει το άτομο να αποσυμπιεστεί από τα ανυπόφορα συναισθήματά του. Συνεχίζουμε με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και βοηθάμε το άτομο να λειτουργήσει με οδηγό την αυτοαποδοχή χωρίς να πρέπει να χαίρει της γενικής αποδοχής των άλλων. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως όταν το άτομο ακολουθεί περισσότερο τα «θέλω» του από τα «πρέπει». Το «πρέπει» είναι ένα διεργασικό σφάλμα που κάνει θεωρώντας ότι πρέπει να είναι όλα τέλεια. Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο έχει συνδέσει τα λάθη του με την εκτίμηση των άλλων. Έχει τη δυσλειτουργική πεποίθηση ότι εάν κάνει λάθος δεν θα τον εκτιμούν οι σημαντικοί του άλλοι. Κατά τον ίδιο τρόπο έχει συνδέσει το όχι με το λάθος. Όταν λέει «όχι» δεν τον αγαπούν οι σημαντικοί του άλλοι. Οι κοινωνικές και οικογενειακές επιταγές μπλοκάρουν την αυθεντικότητα του ατόμου. Όταν το άτομο καταφέρει να απελευθερωθεί από τη συνεχόμενη, κατά Freud, γονική φωνή που αντηχεί μέσα του θα είναι σε θέση να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί όπως ακριβώς την επιθυμεί με μοναδικό του μέλημα την αποδοχή του από τον ίδιο του τον εαυτό. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται η απελευθέρωση από ενοχές.
Η αναγνώριση των αρνητικών πυρηνικών πεποιθήσεων για το «πρέπει» και το «όχι» είναι ένα σημαντικό βήμα ώστε το άτομο να πιστέψει στην αξία του και να καταφέρει να απελευθερωθεί από αυτές. Να μάθει να αναζητά την αποδοχή πρωτίστως του εαυτού του ώστε να νιώσει σιγουριά και ασφάλεια να δεχτεί την αναγνώριση των άλλων. Στην αντίθετη περίπτωση δυσκολεύεται να δεχτεί τον έπαινο και την θετική ανατροφοδότηση από τους άλλους.
Γράφει η Ασημίνα Καραμαλέγκου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Life Coach
Leave a Reply