Kαθώς το αεροπλάνο των τουρκικών αερογραμμών προσγειώνεται ξημερώματα στην Τασκένδη, νομίζεις ότι έχεις φτάσει σε μια απέραντη ηλιόλουστη κηπούπολη. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για μια όαση στο μέσον της απέραντης ερήμου της κεντρικής Ασίας, που απλωνεται σε πέντε χώρες: Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν. Η περιοχή του πυρήνα της Ασιατικής ηπείρου που εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα στα δυτικά μέχρι την Κίνα στα ανατολικά και από το Αφγανιστάν στο νότο μέχρι τη Ρωσία στο βορρά. Και οι πέντε χώρες, πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες που τα τελευταία χρόνια αγωνίζονται να ορθοποδήσουν οικονομικά εν μέσω παγκοσμιοποίησης και ανταγωνιστικών αγορών Δύσης και Ανατολής, δίνοντας καθημερινά έναν σκληρό αγώνα εκσυγχρονισμού, χωρίς να τα καταφέρνουν πάντα με επιτυχία.
Στο Ουζμπεκιστάν μας έφερε η συμπλήρωση 20 χρόνων μιας ακαδημαϊκής συνεργασίας με ανταλλαγές καθηγητών και φοιτητών του ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΤ, με το Tashkent Institute of Textile and Light Industry, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών και ασιατικών πανεπιστημίων που υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Erasmus Plus. Πρόκειται για κοινά ερευνητικά προγράμματα για την κλωστοϋφαντουρία, τα νέα πολυ –λειτουργικά υλικά και τις νέες τεχνολογίες.
Οπως μας είπε ο κ.Σάββας Βασιλειάδης, καθηγητής στο ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ και Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου… « Νιώθω πάρα πολύ περήφανος για αυτή τη διαρκή συνεργασία. Σε επιστημονικό επίπεδο μας έχει βοηθήσει να κατανοήσουμε την τεχνολογία φυσικής μετάξης, αλλά και να θεμελιώσουμε ένα πολύ καλό υπόβαθρο γνώσης στα ηλεκτρικά αγώγιμα κλωστουφαντουργικά υλικά, γεγονός που μας βοηθά να αναπτύξουμε περαιτέρω ερευνητική δραστηριότητα, σε τομείς όπως τα φορετά ηλεκτρονικά συστήματα (wearable electronic systems), τις τεχνικές εφαρμογές κλωστοϋφαντουργικών κλπ».
Πράγματι, την ώρα που στη χώρα μας η κλωστουφαντουργία «πεθαίνει», για το Ουζμπεκιστάν το βαμβάκι είναι στρατηγικής σημασίας προϊόν. Δεν είναι τυχαίο, ότι το «άνθος» του βάμβακος κοσμεί τα σερβίτσια και το τραπέζι τους με κάθε αφορμή και ευκαρία. Είναι ο «λευκός χρυσός» τους όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Πρόκειται για την έκτη χώρα σε εξαγωγές στον κόσμο , και μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, επιχειρείται ένα σημαντικό άλμα στη βιομηχανοποίηση βάμβακος (παραγωγή νημάτων , υφασμάτων και ενδυμάτων). Οι έλληνες επιστήμονες με την τεχνογνωσία τους βοήθησαν το Ουζμπεκιστάν να προσαρμοστεί στο νέο διεθνές περιβάλλον και γι αυτό η 20ετής συνεργασία αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σημασία για τις δύο πλευρές. Παρόντες στις τιμητικές εκδηλώσεις ήταν επίσης ο Πρόεδρος του ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΤ, κ. Λάζαρος Βρυζίδης, όπως επίσης και ο καθηγητής Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανολόγων Κων/νος – Στέφανος Νίκας. Μας υποδέχθηκε ο πρύτανης του Ινστιτούτου, καθηγητής Σαλακχιντίν Γιουνούσοφ, ο οποίος όχι μόνο μας ξενάγησε στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος, αλλά εξήρε και τη σημασία αυτής της 20ετούς συνεργασίας.
Οι ουζμπέκοι είναι ένας ιδιαίτερα φιλόξενος λαός. Πρόκειται για μια χώρα, που στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου υποδέχθηκε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, τους ζέστανε, και τους αγκάλιασε με το φαγητό και την αγάπη που ακόμη μέχρι σήμερα, στο ιδιαίτερα σκληρό και αφιλόξενο ευρύτερο πλανητικό περιβάλλον όπου ζούμε, φαντάζει εξωτική, και μοναδική.
Όπως και τα ατελείωτα γεύματα και δείπνα που μας παραθέτουν, κατά τη 10ήμερη παραμονή μας, ξεκινώντας από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα. Κρέατα, λαχανικά και φρούτα, όπως επίσης η βοτκα και το κρασί που ρέουν άφθονα, εναλάσσονται με νοστιμιές από άλογο, κεμπάπ, παραδοσιακή προβατίνα με πατάτες, σούπες και κεμπάπ (σασλί τα λένε στο Ουζμπεκιστάν), συνοδευόμενα από κατακόκκινες φράουλες, τομάτες και φρέσκα σκόρδα, όλα δικής τους παραγωγής. Υπάρχει μια αφθονία στην παραγωγή, φρούτων και λαχανικών, που αν συνδυαστεί με τον φυσικό και ορυκτό πλούτο της χώρας ( το 2014, το Ουζμπεκιστάν φιγουράριζε στην 8η θέση της λίστας των χωρών που παράγουν χρυσό στον κόσμο), θα υπέθετε κανείς ότι πρόκειται για μια πλούσια χώρα.
Δεν είναι έτσι ακριβώς. Ο μέσος μηνιαίος καθαρός μισθός στο Ουζμπεκιστάν είναι 259,77 $, την ώρα που το κόστος ζωής σε σχέση με τη χώρα μας είναι περίπου 38,14% χαμηλότερο. Ο μέσος μισθός ενός καθηγητή Πανεπιστημίου είναι περίπου 500 δολλάρια το μήνα, την ώρα που το ενοίκιο για ένα διαμέρισμα τριών δωματίων στο κέντρο της Τασκένδης ενδεικτικά, μπορεί να φθάσει και τα 700 δολλάρια. Ταυτόχρονα όμως δίπλα στο προεδρικό μέγαρο, τα υπερπολυτελή ξενοδοχεία του κέντρου, και τους φαρδείς δρόμους υπάρχουν ατελείωτες παραγκουπόλεις, αθέατες στο μάτι ενός τουρίστα, αφού κρύβονται πίσω από τα μέτρα τσίγκου που υψώνονται κατά μήκος των κεντρικών λεωφόρων με τις τέσσερις λωρίδες. Το ποσοστό της ανεργίας τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται σταθερά γύρω στο 9% . Όσοι αποφασίζουν να μεταναστεύουν κατευθύνονται προς τη Μόσχα, άλλωστε εκτός από ουζμπεκικά, οι περισσότεροι μιλούν ρώσικα, κάποιοι και αγγλικά, αλλά σε μικρότερη κλίμακα.
Είναι εμφανές άλλωστε ότι πρόκειται για μια πρώην σοβιετική δημοκρατία. Αν και δεν τους πολυαρέσει να το θυμούνται αυτό, είναι γεγονός ότι η παλιές σοβιετικές δομές είναι που τους έχουν συγκρατήσει για να μην τους καταπιεί το Ισλαμ (αν και κατά το 80% είναι μουσουλμάνοι), ενώ σε πολλές περιπτώσεις, όπως ο γεμάτος λακούβες και χωρίς φώτα αυτοκινητόδρομος που συνδέει την Τασκένδη με την ιστορική πόλη της Σαμαρκάνδης, είναι σαφές ότι υπάρχει επειδή κάποτε εκεί ήταν ΕΣΣΔ.
Το ίδιο συμβαίνει και με την παραγωγή αεροπλάνων (που κάποτε θα τροφοδοτούσε το στόλο της ΑΕΡΟΦΛΟΤ) , ή τις πρώην σοβιετικές ντάτσες ( τα εξοχικά των τοπικών αξιωματούχων του ΚΚΣΕ, στα βουνά κοντά στα σύνορα με την Κιργιζία) που σήμερα πουλιούνται, αν δεν έχουν περάσει στη χρήση των αξιωματούχων του νέου καθεστώτος, που μετά το 1990 οδηγεί με σταθερή πυγμή τη χώρα στο δρόμο της ανεξαρτησίας.
Η πρώην ΕΣΣΔ είναι όμως εμφανής και στα μαντήλια που σκεπάζουν τα κεφάλια των γυναικών. Αν και με μια πρώτη ματιά υποθέτει κανείς ότι πρόκειται για το μουσουλμανικό ένδυμα ,με μια πιο προσεκτική ματιά ανακαλύπτει ότι είναι το μαντήλι της σοβιετικής εργάτριας, που σε συνδυασμό με τη χρυσή οδοντοστοιχία (όσο περισσότερα χρυσά δόντια έχει κάποιος/α , τόσο πιο σημαντικός είναι) και την πλαστική παντόφλα κάνουν την έννοια του δυτικού μπότοξ , του extension στα μαλλιά και των ψεύτικων νυχιών της Δύσης να μοιάζουν τουλάχιστον γελοία. Οπως γελοία ακούγεται και η έννοια της αφισοκόλλησης στα Πανεπιστήμια, τα οποία λάμπουν από καθαριότητα, ενώ φοιτητές και καθηγητές εμφανίζονται με γραβάτα, στο πλαισιο της ευπρέπειας που επιβάλλεται.
Κι ομως! Οι νέοι και οι νέες θέλουν να ακολουθήσουν με κάποιον τρόπο το δυτικό τρόπο ζωής, κρατώντας παράλληλα τις παραδόσεις. Ο Τιμούρ (Ταμερλάνος), φοιτητής στο Ινστιτούτο Κλωστουφαντουργίας της Τασκένδης, εργάζεται ταυτόχρονα ως οδηγός για να τα βγάλει πέρα. Τα δίδακτρα είναι περίπου 2000$ το χρόνο για όσους δεν καταφέρουν στις αντίστοιχες πανελλήνιες να κατακτήσουν τις πρώτες θέσεις εισαγωγής. Στη συνέχεια όμως οι φοιτητές εισπράτουν έναν ελάχιστο μισθό, για όσο διάστημα φοιτούν, ανάλογα με τη βαθμολογία τους και τη βαθμίδα στην οποία βρίσκονται.
Ο Αμπντούλ είναι 27 χρονών. Φοιτητής και ο ίδιος, εργάζεται στο ιστορικό ξενοδοχείο «Ουζμπεκιστάν», το πρώτο που λειτούργησε για ξένους μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, και μιλά πολύ καλά αγγλικά.
«Αυτά που γράφονται για τις παραδόσεις είναι υπερβολικά», λέει. «Ακούμε ξένη μουσική, διαβάζουμε αμερικανική λογοτεχνία, πηγαίνουμε στα κλαμπ, φλερτάρουμε, ερωτευόμαστε, παντρευόμαστε, χωρίζουμε, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο», επιμένει.
Και πράγματι, εκτός από τα ελαφρά σχιστά του μάτια που παραπέμπει σε μογγόλο, ο Αμπντούλ θα μπορούσε εμφανισιακά να είναι ένας οποιοσδήποτε φοιτητής της Δύσης. Ομως, ό,τι κι αν λέει ο νεαρός ουζμπέκος φοιτητής, είναι γεγονός ότι η παράδοση θέλει τα νεαρά ζευγάρια που συνήθως παντρεύονται καθ υπόδειξη των γονέων τους, να μένουν μαζί τους μέχρι τα δικά τους βαθιά γεράματα. Καθήκον τους άλλωστε είναι να «γεροντοκομήσουν» τους ηλικιωμένους γονείς, οι οποίοι με τη σειρά τους επιχειρούν να κατευνάσουν την οργή και τους καβγάδες όταν ξεσπούν ανάμεσα στο ζευγάρι.
Στο Ουζμπεκιστάν δεν υπάρχουν (ακόμη, μας λένε) ATM. Τα σουμ (εθνικό νόμισμα), λόγω υπερπληθωρισμού κυκλοφορούν σε τούβλα μέσα σε μεγάλες μαύρες σακουλες. Ωστόσο, το 40 τοις εκατό των μισθών κατατίθεται σε λογαριασμούς στις τράπεζες από τους εργοδότες, με αποτέλεσμα πολλά (όπως το παράνομο ταξί) να πληρώνονται με application μέσω κινητού, γεγονός που σε κάνει να αναρωτιέσαι αν τελικά βρίσκεσαι σε μια υπερσύγχρονη ή μια ατελή τεχνολογικά χώρα.
Το Ουζμπεκιστάν διατηρεί στη χώρα μας διπλωματική αντιπροσωπεία εδώ και 25 χρόνια και η συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες αφορά κυρίως τον Τουρισμό και όχι μόνο. Αν η Ατλαντίδα υπήρξε και χάθηκε στον Ωκεανό, τότε τα ίχνη της αρχαίας ιστορίας των ουζμπέκων χάθηκαν στο χρόνο. Παρ όλα αυτά, τα ιστορικά μνημεία της Σαμαρκάνδης και της αρχαίας Χίβας – βασικό πέρασμα στο δρόμο του μεταξιού – είναι ανυπέρβλητης αξίας και ομορφιάς.
Όπως το παλάτι της Μπιμπί – Χανούμ, μιας από τις γυναίκες του Ταμερλάνου, που δεν έκανε παιδιά μαζί του, αλλά του μεγάλωσε αυτά από τις προηγούμενες συζύγους του. Απαράμιλλου κάλλους, η Μπιμπί Χανούμ ζήτησε από έναν αρχιτέκτονα να της χτίσει το παλάτι της. Εκείνος όμως την ερωτεύτηκε και έτσι της ζήτησε για αντάλλαγμα ένα φιλί, το οποίο όμως εκείνη δεν του έδωσε.
Εχασε τη ζωή του ο αρχιτέκτονας, σήμερα όμως μπορεί να θαυμάσει κανείς το καταπληκτικό παλάτι που της έχτισε.
Μάρω Λεονάρδου, δημοσιογράφος – συγγραφέας
Πατήστε την πρώτη φωτογραφία για να δείτε όλες τις φωτογραφίες από το ταξίδι στο Ουζμπεκιστάν
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
dav
Leave a Reply