Η μεγαλομανία και τα νέο-οθωμανικά οράματα που κατακλύζουν το «κοινό αίσθημα» στην Τουρκία, αφού πρωτίστως έχουν κατασκευαστεί και προπαγανδιστεί μέσω καθαρά πολιτικών επιλογών, φαίνεται πως πέρα από μέσο επίτευξης εκλογικών νικών, έχουν αρχίσει να ριζώνουν και στα μυαλά της πολιτικής ηγεσίας που τα χρησιμοποιεί. Η Τουρκία βρίσκεται σε ένα εθνικό παραλήρημα από το οποίο ας ελπίσουμε πως μόνο χαμένη θα βγει, καθώς όσο το παραλήρημα αυξάνεται τόσο θα μειώνεται η λογική την οποία ο Ερντογάν είχε αποδείξει από το 2002 που κυβερνά την Τουρκία πως διαθέτει ως ένα βαθμό, παρά τις ρητορικές εξάρσεις που είναι εντός του πολιτικού παιχνιδιού, όταν απευθύνεσαι σε λαούς που συγκινούνται ακόμα από μεγαλοϊδεατισμούς. Κάποιοι υποστηρίζουν πως εξ αρχής η Τουρκική πολιτική ηγεσία ασπαζόταν αυτά τα ιδεολογήματα και πως δεν πρόκειται για μεθόδους χειραγώγησης και συσπείρωσης ακροατηρίων, αλλά για παγιωμένες ιδέες που ζητούν εκτόνωση εις βάρος γειτόνων. Η ιστορική εμπειρία αποδεικνύει το αντίθετο.
Οι μεγαλοϊδεατισμοί ακόμα και σε εποχές που αποτελούσαν κοινή συνιστώσα των εθνών, πρωτίστως λειτούργησαν ως μέσα χειραγώγησης στο εσωτερικό και αργότερα εκτονώθηκαν, όταν φυσικά οι ηγεμονικές δυνάμεις «επέλεξαν» τον χώρο και τον χρόνο εκτόνωσης, τη στιγμή που τις συνέφερε περισσότερο. Η Τουρκική ηγεσία έχει φτάσει σε ένα στάδιο όπου η επιστροφή στη λογική, ακόμα και στην ιδιότυπη Τουρκική, είναι δύσκολη και ζημιογόνα για όποιον την επιλέξει. Η προσπάθεια να καταστεί η Τουρκία περιφερειακή δύναμη που να είναι σε θέση να αυτοπροσδιορίζεται ως προς τα έσω και τα έξω, είναι ένα όνειρο που έχει προκαθορισμένα όρια επίτευξης. Αυτά τα όρια έχουν να κάνουν διαχρονικά με τις ευμετάβλητες ορέξεις των μεγάλων παικτών ή καλύτερα του μεγάλου εν προκειμένω.
Το όραμα του Ερντογάν να προσδώσει στη χώρα του αυτάρκεια τέτοια, που να μην έχει ανάγκη κανένα από ένα σημείο και μετά ενεργειακά και εξοπλιστικά ή ακόμα να γίνει και ο ίδιος ρυθμιστής περιφερειακών εξελίξεων, είναι πράγματι «συγκινητικό» και ρομαντικό αλλά θα πραγματοποιηθεί ολοκληρωτικά, όσο και το «δικό μας» να κατανικήσουμε μια μέρα τη χώρα του και πάνω στις στάχτες της να επανιδρύσουμε τη Βυζαντινή αυτοκρατορία ή ακόμα καλύτερα την αυτοκρατορία του Αλέξανδρου.
Όλα θα εξαρτηθούν από το τι κομμάτι πίτας θα θελήσει να δαγκώσει ο Τούρκος πρόεδρος. Αν νικηθεί και ο ίδιος από τους νεο-οθωμανικούς ρομαντισμούς που αναπαράγει προσπαθώντας να καθίσει στο θρόνο του Κεμάλ, τότε θα δαγκώσει ένα κομμάτι που πιθανόν δεν θα μπορέσει ποτέ να «καταπιεί» και αυτό ίσως και να είναι η προσωπική του καταστροφή. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει πως γνωρίζει τα όρια του και τα όρια της χώρας του, που παραμένει εξαιρετικά σημαντική για τα Αμερικανικά γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή ειδικά μετά τις τελευταίες εξελίξεις με το Ιράν. Ας ελπίσουμε να το αποδείξει ακόμη μία φορά, για να μην βρεθούμε στη δύσκολη αλλά επιβεβλημένη θέση να δώσουμε πιο ηχηρές απαντήσεις.
Σε ότι έχει να κάνει με εμάς, ναι είμαστε σε θέση, όπως επισημαίνουν συνέχεια οι διεθνολόγοι, να υπερασπιστούμε την εδαφική ακεραιότητα μας, έχουμε ικανό επιχειρησιακά στράτευμα που μπορεί να ανταποκριθεί, η Τουρκία καταλαβαίνει μόνο τη δύναμη της στρατιωτικής ισχύος κλπ κλπ κλπ. Καλά και χρήσιμα αυτά και ρεαλιστικά, παρά την εξόφθαλμη διαφορά δυναμικότητας και προοπτικών της μίας και της άλλης οικονομίας για τα ιδιωτικά συμφέροντα, που διαχρονικά συμπαρασύρουν και τις πολιτικές εξελίξεις στο διάβα τους, ένα παραπάνω με τον Τραμπ στον λευκό οίκο. Οι εξοπλισμοί και η πιθανότητα ενός πολέμου, είναι απλά η κορυφή ενός πολύ δαπανηρού αλλά δυστυχώς αναγκαίου παγόβουνου για μας, έχοντας για γείτονα ένα κράτος αναθεωρητικό και αναξιόπιστο.
Το παιχνίδι στο οποίο συμμετέχουμε δεν θα κριθεί στα όπλα και στον τσαμπουκά, αλλά στην υπομονή, το ασταμάτητο διπλωματικό τρέξιμο το οποίο γίνεται ήδη και την ψυχραιμία με την οποία πρέπει να οπλιστούμε. Η Τουρκία έχει όντως πάγιες διεκδικήσεις τις οποίες προσπαθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να πραγματοποιήσει. Πρωτίστως όμως επιδιώκει υπό την απειλή του πολέμου και σε καθεστώς φόβου, να μας σύρει σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων όπου θα διευθετηθούν όλα τα ανοιχτά ζητήματα όχι με όρους διεθνούς δικαίου αλλά παζαριού. Εδώ όμως δεν μιλάμε για ένα παιχνίδι που μπορεί να διευθετηθεί με μια συμφωνία αλλά Πρέσπες. Καλή τη πίστει συμβιβασμό δηλαδή. Η Τουρκία είναι άλλη περίπτωση. Ο συμβιβασμός εδώ θα ανοίξει ένα δρόμο που δεν θα χει γυρισμό για τα νόμιμα Ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Δυστυχώς η μοίρα της χώρας μας αλλά και άλλων χωρών του ίδιου γκρουπ δυναμικότητας που βρίσκονται σε τόσο περίπλοκες περιοχές είναι μία. Προσαρμογή στο εκάστοτε εξωτερικό γεωπολιτικό περιβάλλον και διατήρηση ανοιχτών και εποικοδομητικών διαύλων επικοινωνίας με όλα τα κράτη της περιοχής, αλλά και με την ίδια την Τουρκία πρωτίστως, όσο αυτό είναι εφικτό, με την οποία θα υπάρχουν πάντα προβλήματα, άλλοτε οξυμμένα και άλλοτε λίγο πιο εξασθενημένα. Οι διεκδικήσεις της πάντως δύσκολα θα μειωθούν όποιος και αν βρίσκεται στην εξουσία, όσο αναπαράγονται και διαιωνίζονται μεγαλοϊδεατισμοί και αναθεωρητισμοί. Αυτή είναι μια σκληρή αλήθεια με την οποία ζούσαμε, ζούμε και θα ζούμε ως Έλληνες.
Όσο οι λαοί επιτρέπουν στις πολιτικές τους ηγεσίες να χρησιμοποιούν εργαλεία εθνικιστικής χειραγώγησης, τόσο πιο περίπλοκες και δυσεπίλυτες θα γίνονται οι διεθνείς σχέσεις. Τα ελληνοτουρκικά είναι ένα τέλειο παράδειγμα προς αποφυγή.
Χάρης Φιλιππάκης
Leave a Reply