Η Λία Νικολάου, ζει στο Βόλο, πράγμα που όπως είδαμε τη νύχτα των εκλογών δεν είναι πλέον και τόσο απλή υπόθεση …
Είναι συγγραφέας και το βιβλίο της «Θύματα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν είναι μια σημαντική καταγραφή της βίας που υπάρχει ανάμεσά μας και τον τρόπο που η καθημερινόητα, οι νόμοι, οι διαδικασίες, η νοοτροπία θυματοποιεί ακόμη περισσότερο τα «Θύματα».
Η ίδια έχει τολμήσει να μιλήσει για τον εαυτό της και πλέον αποτελεί μια δημοκρατική και προοδευτική φωνή σε μια πόλη που μας πληγώνει λόγω του αισθητικού υπόβαθρου αλλά και της εκπεφρασμένης πρακτικής του πρώτου πολίτη της.
Πάνω από ένα χρόνο έχω που διάβασα τα Θύματα της Λίας Νικολάου, και πλέον ήρθε η ώρα για μια «κουβέντα» ώστε να γνωρίσουμε έναν δυνατό άνθρωπο που τολμά και αυτό, ακόμη και χωρίς να είναι στις προθέσεις της, την καθιστά ένα παράδειγμα για μια κοινωνία που κυρίως κρύβεται και αρέσκεται (η κοινωνία πάντα) να κρύβει κάτω από το χαλάκι καταστάσεις αλλά και συναισθήματα.
Τα λογοτεχνικά σας «Θύματα», πώς γεννήθηκαν και τι κοινό έχουν με θύματα του αστυνομικού δελτίου;
Σχεδόν μία εικοσαετία πριν, γνώρισα την Εράντα, την ηρωίδα της πρώτης ιστορίας του μυθιστορήματος. Ψηφίδες της ζωής της έχω επεξεργαστεί, πλέκοντας τη βιωμένη πραγματικότητα ενός ανθρώπου που πάλεψε και κατάφερε να αλλάξει τη ζωή του, με τη μυθοπλασία. Η Εράντα, μετανάστρια από την Αλβανία, έγινε για ένα μικρό αλλά σημαδιακό διάστημα της ζωή μου, πρότυπο. Αντλούσα από την ψυχική της δύναμη για να βρω μια μέρα εντέλει το κουράγιο να αλλάξω εξίσου τη ζωή μου, φεύγοντας από έναν γάμο που είχε καταντήσει ανοιχτή πληγή. Η δεύτερη ιστορία, περιλαμβάνει κομμάτια της δικής μου ζωής που ζητούσαν να ειπωθούν, να φύγουν, να ελευθερωθούν· για να με αφήσουν να ησυχάσω αλλά και για να συναντήσουν τους ανθρώπους που, ίσως, τώρα να τα βιώνουν. Κομμάτια που, όπως συχνά βλέπουμε στα αστυνομικά δελτία, αποτελούν δυστυχώς την πραγματικότητα πολλών συνανθρώπων μας, κυρίως γυναικών, που υφίστανται κακοποίηση.
Τι κάνατε μόλις ακούσατε τις ομοφοβικές δηλώσεις του δημάρχου της πόλης σας το βράδυ των εκλογών;
Πάγωσα. Ντράπηκα. Κατόπιν, έκλαψα. Πικράθηκα πολύ. Κι αυτό με εξόργισε. Κι όπως (μου) συμβαίνει συνήθως, όταν εξοργίζομαι αφήνω την ηρεμία του μικρόκοσμού μου κι αναλαμβάνω δράση.
Δηλαδή τι κάνατε ή τι κάνετε;
Έπραξα αυτό που γνωρίζω να κάνω, έγραψα ένα άρθρο στον προσωπικό μου ιστοχώρο, που αφορούσε την κατάσταση και όπως φάνηκε επηρέασε αρκετό κόσμο που αλληλοεπίδρασαν και το μοιράστηκαν. Επίσης, μίλησα εκφράζοντας την αγανάκτηση και τη θλίψη μου όταν μου ζητήθηκε ανήμερα των επαναληπτικών αυτοδιοικητικών εκλογών από το Attica Tv η γνώμη μου για τα γεγονότα. Κι όποτε η ευκαιρία μου δίνεται, θα συνεχίσω ν’ αντιδρώ και να μιλώ, συναντώντας άλλες φωνές. Κι όταν οι φωνές ενώνονται, γίνονται κύμα, αποκτούν ισχύ, ψηλώνουν.
Ο Βόλος είναι τελικά μια πόλη που μπορεί να ζει κάποιος ελεύθερα χωρίς να αισθάνεται ότι στοχοποιείται;
Φυσικά! Ένας άνθρωπος -ή, στην προκειμένη, το 47% των μισών από τους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους-, όσο ανόητος ή επικίνδυνος κι αν θεωρείται, δεν αντικατοπτρίζει την κουλτούρα μίας ολάκερης πόλης. Βέβαια, κατά τη γνώμη μου πάντα, όλα έχουν να κάνουν και με τη δική μας ετοιμότητα αλλά και την ιδιοσυγκρασία μας. Κατά πόσο είμαστε, δηλαδή, από συνήθεια διατεθειμένοι και ικανοί να αναπτυχθούμε ως όντα εντός μίας μικρής κοινωνίας που δεν είναι πάντα φιλικά προσκείμενη, υπερασπιζόμενοι τα συμφέροντά μας, αν αντέχουμε στην ψυχολογική πίεση που μας ασκείται, αν είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε όταν αισθανθούμε πως κινδυνεύουμε, αν διαμορφώνονται οι συνθήκες της ζωής μας από τις επιλογές μας ή από τις επιλογές άλλων που μας επιβάλλονται, κλπ…
Έχετε σκεφτεί να φύγετε από την πατρίδα σας για να ζήσετε κάπου με μεγαλύτερη ελευθερία και να μην αισθάνεσθε ότι είστε σε ένα «μικροσκόπιο» συνεχώς;
Ναι, ιδιαίτερα όταν ήμουν νεότερη… Μα πάντα κάτι με κρατούσε πίσω. Λέω μάλιστα πως, δε μπορεί, αν κοιτάξω καλύτερα μια μέρα τα πόδια μου, θα τις δω καθαρά, τις ρίζες.
Ποια είναι η πιο δύσκολη στιγμή που ζήσατε όταν κάνατε coming out; (Οι τυχόν αντιδράσεις ήταν εντονότερες απο το οικογενειακό, το εργασιακό περιβάλλον ή τον κοινωνικό περιγυρο;)
Όλα ξεκαθάρισαν όταν το πρώτο μου βιβλίο, το «Να μ’ αγαπάς», πήρε έγκριση για να εκδοθεί. Ήξερα εκείνη τη στιγμή πως όλα θα έβγαιναν στο φως, κι έπρεπε να είμαι εγώ αυτή που θα ενημέρωνε τα άτομα που επέλεξα να έχω στη ζωή μου και που η άποψή τους με ενδιαφέρει: τον άνθρωπό μου και τα παιδιά μου. Για τα παιδιά μου δεν ανησυχούσα, θα είμαι ειλικρινής. Είναι ενήλικες πλέον, μεγαλωμένοι με ανοιχτό μυαλό, με αγαπούν και τους αγαπώ δίχως δεύτερες σκέψεις, ανυπόκριτα.
Ο άνθρωπός μου, αν και γνώριζε βεβαίως με ποιόν άνθρωπο είχε συνάψει σχέση -ήμασταν ήδη οκτώ χρόνια παντρεμένοι και μετρούσαμε στο σύνολο δεκατρία χρόνια συμβίωσης όταν από τα ἐν οἴκῳ πέρασα στα ἐν δήμῳ , αλίμονο αν δεν γνώριζε!- χρειάστηκε λίγο χρόνο ώστε να επεξεργαστεί και να το αποδεχτεί αυτή τη δημοσιότητα. Οι στιγμές αυτές ήταν και οι δυσκολότερες, ώσπου να βρούμε ξανά τα πατήματά μας.
Πιστεύετε στην ανάγκη μιας ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνίας;
Η ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνία υπήρχε πάντα, απλώς δεν φόραγε ταμπέλες κι ήταν, ίσως, κεκαλυμμένη. Και υπήρχε πάντα επειδή υπάρχει και θα υπάρχει πάντα η ανάγκη του αναγνώστη που την αποζητά γιατί τον αφορά.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο «ελάττωμα» της Παιδείας και της Κοινωνίας σε σχέση με την ισότιμη ανατροφή των παιδιών – το έχετε εντοπίσει;
Υποθέτω, αναφέρεστε στην ισότιμη ανατροφή των παιδιών μετά από ένα διαζύγιο, κάτι που θίγω στα «Θύματα». Λοιπόν, έχοντας περάσει δύσκολα χρόνια ως «θύμα» του Συνδρόμου γονεϊκής αποξένωσης, έχω εντοπίσει τις ρωγμές από όπου όλα ξεκινούν. Για παράδειγμα, η παιδεία χωλαίνει στο εξής σημείο: δεν εκπαιδεύονται τα παιδιά από μικρά ώστε να γίνουν ισότιμοι γονείς στην οικογένεια που θα επιλέξουν να δημιουργήσουν μεγαλώνοντας. Η παιδεία μέχρι στιγμής φροντίζει μόνο να αποδίδει ρόλους και ταυτότητες εντελώς στερεοτυπικά, θεωρώντας οτιδήποτε αποκλίνει από την οργανωμένη και στεριωμένη κανονικότητα ως πρόβλημα προς εξάλειψη. Δημιουργώντας έτσι ελλιπείς, φοβικές προσωπικότητες και χαρακτήρες που ίσως και να μην βρουν ποτέ τη δύναμη να υπάρξουν ως ο γνήσιος εαυτός τους. Κι αυτοί θα είναι οι ενήλικες του μέλλοντος.
Η δε Κοινωνία, πάλι ορμώμενη (με μεγαλύτερη ένταση, νομίζω) από τις Νόρμες, τους άγραφους νόμους που επιβάλει στην προσπάθειά της να διατηρήσει τις ισορροπίες, και τις συνήθειες, δημιουργεί αναπόφευκτες συγκρούσεις και δίπολα με ανταγωνιστικές αξιώσεις, τη στιγμή που η ανατροφή των παιδιών, ένα έργο δύσκολο και μακροχρόνιο, χρειάζεται μόνο ηρεμία, υπομονή, ομόνοια και ομοψυχία ώστε να δημιουργείται το κατάλληλο περιβάλλον μίας γόνιμης συμβίωσης των παιδιών με τους επιμελητές και κηδεμόνες τους. Ξέρετε, η ευτυχία των σημερινών ενηλίκων λειτουργεί πάντα σε συνάρτηση με τη δυστυχία ή την ευτυχία των παιδιών που οι ίδιοι υπήρξαν. Αλλάζοντας την Παιδεία, λοιπόν, αλλάζουμε την Κοινωνική αντίληψη, κι αλλάζοντας την κοινωνική αντίληψη, διαμορφώνουμε εκείνες τις συνειδήσεις που θα έχουν συνειδητά στραφεί προς το καλύτερο του κοινωνικού συνόλου, δημιουργώντας τις ευκαιρίες ώστε η ισότιμη ανατροφή των παιδιών να είναι δεδομένη και μη αμφισβητήσιμη όταν φυσικά δεν χρήζουν πραγματικοί λόγοι απομάκρυνσης.
Τα «Θύματα» έχουν κάνει τον κύκλο τους; Γράφετε κάτι άλλο αυτή τη στιγμή που θα φτάσει προσεχώς στα χέρια μας;
Αν και πέρασε μόλις ενάμιση χρόνος από την κυκλοφορία τους, θεωρώ ότι τα «Θύματα» δεν έχουν κάνει ακόμη τον κύκλο τους, μάλιστα τους τελευταίους μήνες θαρρώ ότι υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα και ενδιαφέρον από τους αναγνώστες. Είναι άλλωστε ένα διαχρονικό μυθιστόρημα, θίγονται θέματα που άπτονται της ελληνικής παθογένειας, κι έτσι ευελπιστώ πως θα κρατούν πάντα αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Ωστόσο, σύντομα ελπίζω να μπει η τελεία στο νέο μυθιστόρημα που γράφω και φιλοδοξώ να κυκλοφορήσει μέσα στην επόμενη διετία, αν όλα πάνε καλά.
Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε πέντε χρόνια;
Δυστυχώς ή ευτυχώς, ποτέ δεν κατάφερα να κάνω τόσο μακρόπνοα σχέδια…
Τι φοβάστε και πώς ξορκίζετε τους φόβους σας;
Πριν δύο χρόνια διαγνώστηκα με Μετωποκροταφική Άνοια. Το μόνο που φοβάμαι είναι πως το εργαλείο με το οποίο εργάζομαι, το μυαλό μου, θα με προδώσει νωρίτερα από το ιατρικώς αναμενόμενο. Διαβάζω, γράφω κι αγαπώ, όμως· στο παρόν βρίσκεται η δύναμή μου. Κι αυτά, ξορκίζουν κάπως το Φόβο που μέσα μου ψάχνει πότε-πότε να φωλιάσει…
Γιάννης Καφάτος
