Στην εγχώρια θεατρική σκηνή έχουν ανέβει πολλές φορές τα έργα του Μπέρτολτ Μπρεχτ κυρίως τα: «Μάνα κουράγιο», «Η όπερα της πεντάρας», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και «Ο κύκλος με την κιμωλία».
Ο Άρης Μπινιάρης επέλεξε να μας παρουσιάσει, στο νέο θέατρο ARK, ένα από τα λιγότερα γνωστά του έργα την «Άνοδο του Αρτούρο Ούι» που ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήριζε ως «ιστορική φάρσα». Το έργο ανέβασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1961, ο Κάρολος Κουν με τον Γιώργο Λαζάνη στον ομώνυμο ρόλο.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια παραβολή της ιστορίας ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία μέχρι την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Λέγεται μάλιστα ότι ο συγγραφέας είχε επηρεαστεί από τον «Δικτάτορα» του Τσάρλυ Τσάπλιν.
Ο Μπρεχτ γράφοντας το έργο το 1941,επιλέγει να παρουσιάσει την ιστορία σ’ ένα πιο μακρινό περιβάλλον από αυτό της κεντρικής Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα στην Αμερική του μεσοπολέμου, όπου κυριαρχούν οι γκάνγκστερ. Εξάλλου με την άνοδο του φασισμού ο ίδιος ο συγγραφέας είχε εγκαταλείψει τη χώρα του και έζησε από το 1941 έως το 1947 στις ΗΠΑ.
Στο δικό του έργο τη θέση της φασιστικής εξουσίας του Χίτλερ αναλαμβάνει ο υπόκοσμος των συνδικάτων και τα μονοπώλια.
Ενώ τον ρόλο του μπρεχτικού Χίτλερ επωμίζεται ο Αρτούρο Ούι (ένας εξαιρετικός Γιώργος Χρυσοστόμου, ίσως στην καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του) ένας αμοραλιστής ήρωας που δεν διστάζει να τα βάλει μ’ όλους και μ’ όλα και να καταπατήσει κάθε μορφή εξουσίας από τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες μέχρι τους δικαστές και τους δημοσιογράφους.
Η σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη, τολμώ να πω ότι είναι ανώτερη και από το ίδιο το έργο του Μπρεχτ. Τι εννοώ μ’ αυτό; Ο Μπινιάρης καταφέρνει να φωτίσει κάθε πτυχή του μπρεχτικού σύμπαντος διεισδύοντας στο μεδούλι του. Έτσι φέρνει σε πρώτο πλάνο το πικρόχολο χιούμορ, τη μαχητική διάθεση και την προπαγανδιστική ευφράδεια του συγγραφέα. Παράλληλα όμως τοποθετεί το έργο στο σήμερα, παρουσιάζοντας μια σύγχρονη παράσταση, που όμως δεν χάνει κανένα στοιχείο από την ατμόσφαιρα της εποχής στην οποία διαδραματίζεται.
Σε μια περίοδο θεατρικής προχειρότητας η παράσταση αυτή είναι δουλεμένη στην παραμικρή της λεπτομέρεια. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να σταθεί κανείς σε μια ερμηνεία. Πρόκειται για μια παράσταση συνόλου με πρωταγωνιστή το ίδιο το θέατρο.
Ο Γιάννης Αναστασάκης, ο Μιχάλης Βαλάσογλου, ο Θανάσης Ισιδώρου, ο Άρης Κασαπίδης, ο Τάσος Κορκός,ο Κώστας Κορωναίος, ο Δαυίδ Μαλτέζε, ο Ερρίκος Μηλιάρης, η Μαρία Παρασύρη, η Αλεξία Σαπρανίδου, ο Φοίβος Συμεωνίδης και ο Αρτούρο του Γιώργου Χρυσοστόμου είναι υποκριτικά άρτιοι.
Όπως σ’ όλες τις παραστάσεις του Άρη Μπινιάρη έτσι και εδώ η μουσική αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του όλου εγχειρήματος. Η δουλειά του Αλέξανδρου Κτιστάκη στη μουσική σύνθεση και του Χάρη Κρεμμύδα στο σχεδιασμό ήχου είναι αξιομνημόνευτες.
Αισθητικά η παράσταση ευτύχησε με τους φωτισμούς της Στέλλας Κάλτσου που δημιουργούν ένα μοναδικό σύμπαν και τα καταπληκτικά σκηνικά και κουστούμια του Πάρι Μέξη. Σπουδαία η συμβολή της Χαράς Κότσαλη στη κίνηση των ηθοποιών, εμπνευσμένες οι χορογραφίες της πάνω στην περιορισμένη σκηνή- πασαρέλα.
67 χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του έχει την τύχη να παρουσιάζεται από μια ομάδα καλλιτεχνών που όχι μόνο το αναδεικνύει αλλά του ανοίγει και νέους δρόμους ανάγνωσης.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτές τις τραγικές μέρες με το δυστύχημα στα Τέμπτη τα θέατρα έπρεπε να παραμείνουν κλειστά λόγω πένθους. Εγώ θα τους απαντούσα με μια φράση του Μπρέχτ «Πεινασμένε άνθρωπε, πιάσε ένα βιβλίο. Είναι όπλο!»… Η πραγματική Τέχνη μόνο να μας σώσει μπορεί, να αφυπνίσει συνειδήσεις και να μας ανοίξει ορίζοντες.
Απαντώντας λοιπόν στο ερώτημα του τίτλου από εμένα ένα μεγάλο «ΝΑΙ».
Γιώτα Δημητριάδη, Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών
Leave a Reply