Όταν ξεκινάς να διαβάζεις ένα «μεγάλο» και σπουδαίο βιβλίο, το καταλαβαίνεις. Ο William Melvin Kelley θεωρείται ο «χαμένος γίγαντας της αμερικανικής λογοτεχνίας» και ο τίτλος τού ανήκει επάξια. Το νιώθεις από τις πρώτες σελίδες του «Διαφορετικού Τυμπανιστή» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) και η αίσθηση της σπουδαίας του πένας γεμίζει τον αναγνώστη λέξη-λέξη, σελίδα-σελίδα.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1962 και αυτό πρέπει να το λάβει πολύ σοβαρά υπόψη του ο αναγνώστης που λέξεις όπως «νέγροι» θα τον ξενίσουν.
Η ταυτότητα των μαύρων της Αμερικής είναι βασικό ζητούμενο του βιβλίου που όμως καταφέρνει να μην είναι απλώς ένα μανιφέστο. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει την ιστορία του πολύ νωρίς, οπότε δεν έχεις αγωνία για την εξέλιξη. Με το ταλέντο του και την οξυδέρκειά του όμως στήνει τους παίχτες σε αυτό το ιδιότυπο παιχνίδι ρόλων με τέτοια μαεστρία και χωρίς εντυπωσιασμούς και έτσι μπορούμε να απολαύσουμε ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που εξερευνά την τον ανθρώπινο χαρακτήρα σε ένα περιβάλλον διακρίσεων. Ίσως εκεί που γεννήθηκαν οι διακρίσεις, όπως μεταφράζουμε τη λέξη σήμερα.
Οι νέγροι του Σάτον, μιας πολιτείας που επινόησε ο συγγραφέας, το 1957 αποφασίζουν απλώς να φύγουν. Η φανταστική πολιτεία είναι σφηνωμένη κάπου μεταξύ Μισσισιπή και Αλαμπάμας και ένα πρωί οι μαύροι αρχίζουν να φεύγουν μαζικά. Ένας από τους βασικούς ήρωες του βιβλίου ο νεαρός Τάκερ Κάλιμπαν έχει καταφέρει να αγοράσει ένα χωράφι από το πρώην αφεντικό του. Ο Κάλιμπαν είναι σαν να δίνει το σύνθημα όταν ένα πρωί παραλαμβάνει ένα φορτίο με αλάτι. Σπέρνει το αλάτι στο χωράφι του, το σκοτώνει. Στη συνέχεια βγάζει από το σπίτι του το παλιό ρολόι και το τσακίζει με το τσεκούρι. Νωρίτερα είχε κόψει το δέντρο που σκίαζε την αυλή του. Βάζει φωτιά στο σπίτι και φεύγει με την οικογένειά του.
Η κοινωνία, η λευκή κοινωνία, οι αφέντες σαστίζουν και το σάστισμα διαδέχονται διαφορετικά συναισθήματα για τον καθένα από τους ήρωες του βιβλίου που κλιμακώνονται όσο προχωράει η διήγηση.
Με δεινές, μετρημένες περιγραφές και μια διήγηση που δεν είναι πάντα γραμμική, ο συγγραφέας του «Διαφορετικού τυμπανιστή» δίνει έναν ιδιότυπο ρυθμό που κάνει την ανάγνωση απολαυστική.
Ένας μαύρος προσπαθεί να διερευνήσει την ταυτότητα του ίδιου και των δικών του μέσα από τα μάτια των άλλων, των λευκών, των αφεντικών. Ο Kelley έγραψε ένα μυθιστόρημα προσπαθώντας να δει τον εαυτό του μέσα από τη ματιά και την παγιωμένη νοοτροπία που είχαν οι λευκοί για τους μαύρους. Παρά την έντονη δράση της Κου Κλουξ Κλαν την εποχή που τοποθετεί την ιστορία του προτιμά να την αγνοήσει ως κυρίαρχη νοοτροπία και να εντρυφήσει στον λευκό χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεσή καθώς και τις αντιδράσεις που προξενεί η απόφαση των μαύρων να εγκαταλείψουν μια ολόκληρη πολιτεία. Δεν τον ενδιαφέρει να εντυπωσιάσει και να εκβιάσει συναισθηματικά τον αναγνώστη του με μια φρικιαστική ιστορία ρατσισμού ή μιας (ακόμη) στυγερής δολοφονίας.
Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έχει κάνει μια σπουδαία δουλειά στη μετάφραση και απέδωσε όλες τις πτυχές κάθε χαρακτήρα και συναισθήματος στο μυθιστόρημα χωρίς νομίζω να προδίδει το απαιτητικό πρωτότυπο.
Το βιβλίο ξεκινάει με τον Πρόλογο-άρθρο της Kathryn Schultz από τον New Yorker με τον τίτλο «Ο χαμένος γίγαντας της αμερικανικής λογοτεχνίας» και τελειώνει με μια μικρή βιογραφία του συγγραφέα γραμμένη από την Jessica Kelley, εγγονή του συγγραφέα. Και τα δύο κείμενα είναι πολύ βοηθητικά για την κατανόηση του μεγέθους του. Γι’ αυτό και μόνο θα προτιμούσα και ο πρόλογος να μην είναι «πρόλογος» που σε βάζει σε ένα καλούπι ανάγνωσης, ακόμη κι αυτό είναι καλοδουλεμένο, αλλά να είναι στο τέλος του βιβλίου. Έτσι θα μπορούσα να συνεχίσω την «εξερεύνηση» αυτού το σημαντικού γραφιά, μετά το «the end»!
Σε κάθε περίπτωση το «Ένας Διαφορετικός Τυμπανιστής» είναι ένα βιβλίο αναφοράς, γραμμένο από έναν 24χρονο τύπο που ξεψαχνίζει τόσο βαθιά τους χαρακτήρες του. Έχω ήδη αρχίσει να το ξαναδιαβάζω και το απολαμβάνω ακόμη περισσότερο!
Γιάννης Καφάτος
Leave a Reply