28/03/2024

Νότης Μαυρουδής: Παππούς, γιός, εγγονός

Παππούς γιος

Σχολιάκι 283

(Μετα πάσης ειλικρίνειας…)

(24/11/2016)

 

Παππούς, γιος, εγγονός…

Πολλές φορές σκέφτομαι και διαπιστώνω πως οι γενιές εξελίσσονται σε χρονικούς κύκλους και τώρα κι εγώ ανήκω σε μια χρονική διάσταση που περιέχει τρεις κύκλους ζωής. Εκείνους του παππού, των παιδιών του και των εγγονών του… Οι τρεις αυτές χρονικές φάσεις περιέχουν ιστορία, μνήμες (πάλι αυτή η λέξη…), αλληλεξαρτήσεις και ενσυναίσθηση στην οικογενειακή αλυσίδα, συναισθήματα, αναζήτηση γενεαλογικού δένδρου, ατομικές πορείες, οι οποίες όλες μαζί αθροίζουν τη συνολική πορεία των γενεών και των χρονικών κύκλων που έχουν διανυθεί…


Μέσα σ’ αυτούς τους κύκλους διαβιούμε και περιφερόμαστε κατά βάση όλοι. Άντε να αναφερθώ και σε έναν τέταρτο (σπάνιο στην εποχή μας) που είναι η παρουσία δισέγγονων που επεκτείνουν τον οικογενειακό χρόνο. Τα σκέφτομαι όλα αυτά μετά από έναν ιδιαίτερο «αγώνα δρόμου» του αδελφού μου Κώστα, ο οποίος έχει βαλθεί εδώ και καιρό να αναζητήσει και να σχεδιάσει το γενεαλογικό δένδρο μας, που ξεκινάει από τον Πόντο και τις περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, και φθάνει να ρίχνει ρίζες και σπόρο στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Μια πορεία με πολλές ανατροπές, δυσκολίες, ανάμεσα σε πολέμους, μετακινήσεις, ξεριζωμούς, πείνες, φτώχεια, περιουσιακές καταστροφές, σταλινικές διώξεις, χιτλερικές κακοποιήσεις, πολιτικές διακρίσεις, όλα δηλαδή όσα υπέστη το μεγαλύτερο μέρος ενός άμοιρου κόσμου που, από το 1922 κι ύστερα, πέρασε από φωτιά και σίδερο…


Αμέτρητες ιστορίες που καταγράφηκαν σε βιβλία μαζί με άλλες αναρίθμητες, που δεν καταγράφηκαν καν ώστε να προστεθούν στο μεγάλο βιβλίο της ζωής και των μαρτυριών των απανταχού ξεριζωμένων Ελλήνων τού κόσμου. Εξ’ άλλου, η Ιστορία γράφεται σε χρονικούς κύκλους, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου συμπληρώνονται και διορθώνονται από διευκρινιστικές καταθέσεις, μαρτυρίες, ντοκουμέντα. Θα είναι ίσως η πρώτη φορά, από την αρχή τού 20ου αιώνα και εντεύθεν, που η ιστορία θα καταγραφεί στην κάθε της λεπτομέρεια τόσο γρήγορα, αφού οι πληροφορίες και οι πηγές έχουν το πλεονέκτημα να κινηματογραφούνται, να ηχογραφούνται, να αρχειοθετούνται ηλεκτρονικά και να αποστέλλονται από το ένα μέρος της γης στο άλλο με ταχύτητες μηδενικού χρόνου. Κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο στους παλαιότερους χρόνους κι έτσι η Ιστορία, σε πολλές των περιπτώσεων, γραφόταν αργά και σε πολλά σημεία λανθασμένα. Να λάβουμε υπ’ όψη μας πως η ιστορία των τεσσάρων αιώνων Τουρκικής κατοχής και κατόπιν τους αγώνες για την απελευθέρωση ελληνικών εδαφών και ελληνικών πληθυσμών, συνεχίζεται, ακόμα και πρόσφατα, να «διορθώνεται» με αποτέλεσμα να υπάρχουν ακόμα και τώρα δυσεξήγητα συμπεράσματα για το μεγάλο αυτό κομμάτι τής Ιστορίας μας. Πολιτικοί, Εθνικιστικοί, τοπικιστικοί και Θρησκευτικοί λόγοι, επιμένουν ακόμα σε διαφορετικές «οπτικές» τής Ιστορίας και της αποκατάστασής της… Ας πάρουμε το παράδειγμα της αρχαιολογικής έρευνας, για να αντιληφθούμε καλύτερα πόσο βοηθάνε, στην κατανόηση των ιστορικών περιόδων, τα ευρήματα των ανασκαφών. Πάντα οι ανασκαφές και οι αποκαλύψεις αρχαίων μνημείων και τόπων, προσθέτουν τις ψηφίδες τους στη γνώση των γεγονότων τού παρελθόντος, καθώς και στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, προσθέτοντας επιπλέον έγκυρες πληροφορίες για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, του οποίου η Ιστορία συνεχώς ανανεώνεται και διορθώνεται.

 

Επιστρέφω όμως στο θέμα μου. Οι τρεις αυτοί γενεαλογικοί κύκλοι ζωής, με τον παππού, τον γιο και τον εγγονό, είναι και ο ορατός χρόνος που, μέσα από την προφορική κατάθεση, φωτίζει τις γνώσεις μας πάνω στο αντικείμενο της ανασύνθεσης των ιστοριών. Δηλαδή όλοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι θα υποστήριζα, πληροφορούμαστε την οικογενειακή μας ιστορία, με απτό τρόπο και συγκεκριμένες μνήμες, από τη στιγμή που, έχοντας αναπτύξει ήδη συνείδηση τής ζωής μας, μαθαίνουμε, έστω και αποσπασματικά, στοιχεία για τη γέννηση και την πορεία τού πατέρα και του παππού μας. Πολύ σπάνια κάποιος θα ενδιαφερθεί για τον χρόνο και τα οικογενειακά γεγονότα πριν τη γέννηση του παππού του… Και τούτο συμβαίνει, ίσως, επειδή κατά κάποιον τρόπο η μνήμη εγκλωβίζεται από τον πρόσφατο χρόνο και τις κοινές εμπειρίες  με τους αγαπημένους μας, αφού βρίσκουμε «έτοιμο υλικό» κι από «πρώτο χέρι» (διηγήσεις, προσωπικές περιγραφές, ομολογίες κλπ) και δεν ενδιαφέρεται για τον παρελθόντα χρόνο ανθρώπων που δεν γνωρίσαμε, έστω κι αν οφείλουμε την ύπαρξή μας και σε αυτούς. Μια τέτοια εξελικτική εξιστόρηση του μικρόκοσμού μας, αλλά και της Ιστορίας, ξετυλίγει το νήμα από γενιά σε γενιά. Δηλαδή συνοπτικά, νιώθω πως ανά τρεις γενιές (παππού, γιου και εγγονού) συμπληρώνεται κατά καιρούς η γενικότερη εικόνα τής Ιστορίας, η οποία δεν θα σταματήσει ποτέ να… διορθώνεται, εξαλείφοντας τα λαθεμένα στοιχεία και τις επιπόλαιες πληροφορίες, όσο αυτοί οι τρεις γενεαλογικοί κύκλοι συνεχίζουν να δίνουν την σκυτάλη της γνώσης και της πληροφορίας…


Οι τρεις (έστω τέσσερις γενεές μαζί με τα δισέγγονα) είναι ένα διάστημα που διαρκεί γύρω στα 250 συνεχόμενα χρόνια, αν υπολογιστεί η διάρκεια της κάθε γενιάς 80 χρόνια. Αυτά τα χρονικά διαστήματα είναι που τροφοδοτούν την ιστορία με πληροφορίες μέσω τού προφορικού λόγου, ο οποίος εξακολουθεί, παρ’ όλους τους κινδύνους τής μυθοπλασίας, να συμπίπτει σε μεγάλο ποσοστό με την άλλη την έγγραφη Ιστορία. Δεν γνώρισα τους δικούς μου παππούδες, αλλά πολλές φορές βρέθηκα με παππούδες φίλων μου και, τις περισσότερες φορές, απολάμβανα τις διηγήσεις τους σχετικά με δραματικές και σκληρές εποχές. Πολλοί απ’ αυτούς πνίγουν μέσα τους τέτοιες προσωπικές εμπειρίες, ώστε να μη διαιωνίσουν και να μη αναβιώσουν τη συγκίνηση τού επίπονου παρελθόντος. Είναι στο χέρι σου να τους πλησιάσεις, να σε εμπιστευθούν κι έτσι να ξεδιπλώσουν τις μνήμες και τις εμπειρίες τους… Τότε, η… εξομολόγησή τους, γίνεται κομμάτι ιστορίας σημαντικό, με στοιχεία που μας πάνε ακόμα πιο πίσω και αυτό ρίχνει φως σε ό,τι θα θέλαμε να μάθουμε…
Εκτός από τα βιβλία και τις γραφόμενες πηγές, υπάρχουν και οι άνθρωποι, αρκεί να μιλάνε, να αφηγούνται και να μη λείπουν ποτέ από το αναγκαίο πάντα ιστορικό γίγνεσθαι…

Νότης Μαυρουδής


mm
About Νότης Μαυρουδής 421 Articles
Κιθαριστής, συνθέτης, αρθρογράφος

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*