«Θα ήθελες να δουλέψεις μαζί μου;» Ο Πεπάν τον ξαναφέρνει στην πραγματικότητα. «Ή είσαι ευχαριστημένος με ό,τι κάνεις τώρα;»

«Κάνω ό,τι μπορώ για να επιζήσω».

«Τότε, δέξου την προσφορά μου».

«Θέλεις να κάνω τατουάζ σε άλλους ανθρώπους;»

«Κάποιος πρέπει να τα κάνει».

«Εγώ δε νομίζω ότι μπορώ. Να σημαδεύω κάποιον, να τον πονάω… Αυτό πονάει, ξέρεις».

Το βιβλίο της Χέδέρ Μόρρις, «Ο Δερματοστίκτης του Άουσβιτς» (εκδόσεις  Ωκεανός, μετάφραση Γιάννη Σπανδώνη) δεν είναι μόνο μια βιογραφία του Λούντβιχ Άιζενμπεργκ, που τον φώναζαν Λάλε.

Στις 23 Απριλίου του 1942, ο Λάλε μεταφέρεται από το Κρομπάχι της Σλοβακίας στο Άουσβιτς. Του χάραξαν το τατουάζ 32407.

Η Χέδερ Μόρρις γνώρισε τον Λάλε, γέρο πια, σε ένα νοσοκομείο της Μελβούρνης. Της τον σύστησαν ως κάποιον που έχει μια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί.

Τρία χρόνια κράτησε η φιλία τους, μέχρι που πέθανε – αφού είχε πει την ιστορία του. Ο ίδιος βιαζόταν να πει ό,τι έζησε. Και η Μόρρις κατέγραφε. Στην αρχή άρχισε να δουλεύει την ιστορία του ως σενάριο.

Τελικά όμως έγραψε το βιβλίο «Ο Δερματοστίκτης του Άουσβιτς» και μας χάρισε ένα δυνατό ανάγνωσμα γεμάτο από την κενότητα των συναισθημάτων που προκάλεσε σε όσους κατάφερναν να επιβιώνουν μέρα τη μέρα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί.

Η ιστορία του Λάλε είναι αφενός μιας ιστορικής αξίας μαρτυρία ενός επιζήσαντα, αλλά και μια μοναδική ιστορία επιβίωσης εκεί που βασίλευε ο απόλυτος παραλογισμός και θέριευαν κάθε λογής δολοφονικά ένστικτα.

Ο Λάλε θέλει να ζήσει από την πρώτη μέρα που ξημερώνει στο Άουσβιτς. Στην αρχή καταφεύγει στις αναμνήσεις του. Μέσα από αυτές προσπαθεί να διατηρήσει την ανθρωπιά του σε ένα απάνθρωπο περιβάλλον.

Και κάποια στιγμή ακριβώς μέσα στο θάνατο που τον περιτριγυρίζει η σπίθα της αγάπης, ενός έρωτα ανάβει και παρόλο που ξέρει ότι η ζωή του μέσα στο στρατόπεδο έχει διάρκεια μέχρι να αποφασίσει να τον εκτελέσει κάποιος αξιωματικός των Ες Ες, αυτός αφήνει τον έρωτα να τον κάνει πιο δυνατό και πιο τρωτό – όπως ένας κανονικός άνθρωπος.

Οι περιγραφές της Μόρρις μας παραδίδουν καθαρούς και ολοκληρωμένους χαρακτήρες και μας δίνουν ένα μυθιστόρημα στιβαρό και συνάμα καταγγελτικό του «Τελικού Σχεδίου», του Ολοκαυτώματος.

Ο Λάλε δεν είναι άγιος, είναι ένας ακόμη καταδικασμένος αλλά λόγω της «δουλειάς» που του ανατέθηκε καταφέρνει να έχει στοιχειωδώς πιο ανθρώπινες συνθήκες εγκλεισμού – αν μπορούμε να μιλάμε για «ανθρώπινες» συνθήκες στο Άουσβιτς. Στο βαθμό που μπορεί, γίνεται ένας μικρός «Σίντλερ» χωρίς λίστα, που βοηθάει, όπως βοηθήθηκε κι αυτός τις πρώτες του μέρες στο στρατόπεδο. Το καλό που κάνει του επιστρέφει.

Η Χέδερ Μόρρις έχει σελίδες που είναι ισάξιες του «Μαουτχάουζεν» (Ιάκωβος Καμπανέλλης) στις περιγραφές των φρικαλεοτήτων που υφίσταντο άνθρωποι από «ανθρώπους».  

Η μετάφραση του Γιάννη Σπανδώνη (που βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας το 2017) είναι πράγματι πολύ σπουδαίο όχημα για να μας βάλει στον κόσμο των πραγματικών ανθρώπων που τελικά έγιναν μυθιστορηματικοί ήρωες.

Οι περιγραφές του τρόμου στη θέα του Μένγκελε και των θυμάτων του, των κρεματορίων,  αλλά και του ερωτικού πόθου που δίνει δύναμη στον Λάλε είναι σπαρακτικά μοναδικές.

Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί και ως ένα άρτιο μυθιστόρημα αλλά και ως ένα ιστορικό ντοκουμέντο.

Γιάννης Καφάτος