Συγκρίνοντας τους κινηματογραφικούς Wonka από το 1971 έως το 2023 – Τον Δεκέμβριο του 2023 κυκλοφόρησε η πολυαναμενόμενη ταινία Wonka με πρωταγωνιστή τον δημοφιλή ηθοποιό Timothée Chalamet.
Ο χαρακτήρας του Willie Wonka είναι ευρέως γνωστός από τις κινηματογραφικές ταινίες του 1971 με τον Gene Wilder και του 2005 με τον Johhny Depp στον ομώνυμο ρόλο. Αμφότερες οι ταινίες βασίστηκαν στο βιβλίο «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» του πετυχημένου παραμυθά Roald Dahl (1964). Η ταινία του Paul King δεν καταπιάνεται απευθείας με τη μυθοπλασία του Dahl, αλλά πατάει σε αυτήν για να δημιουργήσει μια πρωτότυπη προϊστορία (prequel) ενός φιλόδοξου και αλλόκοτου νέου που θέλει να εδραιωθεί ως σοκολατοποιός, ως υπόσχεση στη μητέρα του. Με αυτή την έννοια εντάσσεται θα λέγαμε, στην τάση της τελευταίας δεκαετίας των νεανικών prequels, που συνήθως δίνουν το υπόβαθρο ενός ήδη εδραιωμένου ήρωα, όπως έγινε επιτυχώς στη Maleficent, στονJoker και στη Cruella.
Με αφορμή τη νέα ταινία, διαβάσαμε ξανά το βιβλίο του Roald Dahl και είδαμε τις προγενέστερες ταινίες, για να διακρίνουμε τι πτυχές του μύθου «διαβάζει» και αναπαριστά η κάθε κινηματογραφική εκδοχή.
Το βιβλίο
Το βιβλίο «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1964 -ακριβώς 60 χρόνια πριν- από τον Βρετανό συγγραφέα Roald Dahl και εξερευνούσε την περιπέτεια του 11χρονου Τσάρλι Μπάκετ και άλλων 4 παιδιών που επιλέχτηκαν να επισκεφτούν το εργοστάσιο Γουόνκα. Ο συγγραφέας αξιοποίησε το παιδικό του βίωμα ως μαθητής στο Repton School, όπου η σοκολατοβιομηχανία Cadbury έστελνε δείγματα από τις σοκολάτες της για να τις δοκιμάσουν μαθητές.
Ο χαρακτήρας του Τσάρλι που βρίσκεται στον τίτλο του βιβλίου, συχνά επισκιάζεται από τον εκκεντρικό σοκολατοποιό Γουίλι Γουόνκα, όμως παραμένει ο κεντρικός στο δεύτερο βιβλίο «Ο Τσάρλι και ο μεγάλος γυάλινος ανελκυστήρας» (1972). Στα ελληνικά, αμφότερα τα βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησαν σε ανανεωμένες σκληρόδετες εκδόσεις. (Σαν παιδί είχα διαβάσει την παλαιότερη έκδοση της σειράς Ξινόμηλο και σχεδόν 20 χρόνια αργότερα έλαβα ως δώρο τη νέα σκληρόδετη ανατύπωση και έτσι ξαναδιάβασα το βιβλίο).
Η ταινία Willie Wonka and the Chocolate Factory (1971)
Η αλήθεια είναι ότι βλέποντας και τις τρεις ταινίες με τον χαρακτήρα του Wonka, νιώσαμε πως η ταινία Willie Wonka and the Chocolate Factory που σκηνοθέτησε ο Mel Stuart το 1971είναι η πιο κοντινή εκδοχή στο πνεύμα του βιβλίου. Καταρχάς και από τον τίτλο της ταινίας που παραλλάζει τον τίτλο του βιβλίου, βλέπουμε την έμφαση που δίνεται στον Wonka. Η ταινία φέρει την αύρα του Hollywood του 70, είναι ανάλαφρη και παραμυθένια χωρίς να διαθέτει τα τεχνικά εφέ, είναι μιούζικαλ -το είδος που μεσουρανούσε για 3 δεκαετίες- και φυσικά έχει για πρωταγωνιστή τον εμβληματικό Gene Wilder, σε μια από τις πρώτες του μεγάλες επιτυχίες.
Το πρώτο 40λεπτο της ταινίας, ακολουθώντας τη γραμμή του βιβλίου, δείχνει τη μανιώδη αναζήτηση των χρυσών εισιτήριων για το εργοστάσιο σοκολάτας. Μέσα από αυτή την αναζήτηση, βλέπουμε την κοινωνική ανισότητα που επικρατεί στον κόσμο, που από τη μία έχουμε τους πάμπλουτους που μπορούν να κινήσουν γη και ουρανό για να πετύχουν αυτό που θέλουν και από την άλλη, οικογένειες σαν αυτή του Τσάρλι Μπάκετ, που δυσκολεύονται ακόμη και να επιβιώσουν. Ο Τσάρλι εμφανίζεται ως ένα παιδί ορφανό πατέρα και εργάζεται ως εφημεριδοπώλης, ενώ βοηθάει και τη μαμά του που καθαρίζει σεντόνια για άλλους.
Ο Gene Wilder για μένα είναι η επιτομή του Γουόνκα.
Φαίνεται όσο εκκεντρικός χρειάζεται, σαν ένα ενήλικο παιδί που ζει ακόμη σύμφωνα με τη φαντασία του, ενώ η ερμηνεία του στο κλασσικό πλέον «Pure Imagination» είναι συγκινητική και περιεκτική. Το εργοστάσιο σοκολάτας λόγω των τεχνικών μέσων της εποχής, δεν είναι κάτι το φαντασμαγορικό αλλά με τα μέσα που διαθέτει παραμένει παραμυθένιο και πρωτότυπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε εκείνη την πρώτη ταινία έχουμε τραγούδια πέραν από τον Γουόνκα και τους Ούμπα-Λούμπα και από δευτερεύοντα πρόσωπα όπως τη μαμά του Τσάρλι ή την Βερούκα.
Παραπάνω αναφέραμε πως η ταινία Willie Wonka and the Chocolate Factory είναι η πιο πιστή στο βιβλίο, και υπάρχει ένας επιπλέον λόγος που υποστηρίζει αυτή μας την άποψη: το σενάριο το υπέγραφε ο ίδιος ο Roald Dahl.
Η ταινία Charlie and the chocolate factory (2005)
Η πιο αναγνωρίσιμη ταινία βασισμένη στον Γουόνκα είναι αναμφίβολα η ταινία του Tim Burton με τον Johhny Depp στον κεντρικό χαρακτήρα. Για τους περισσότερους από εμάς που πλησιάζουμε τα 30, είναι και μια ταινία των παιδικών μας χρόνων όπως ο Harry Potter, οι ταινίες με σούπερ ήρωες και άλλες ταινίες που εξερευνούσαν τη φαντασία παράλληλα με την άνθιση του CGI.
Τεχνικά είναι ίσως η καλύτερη αναπαράσταση του εργοστασίου σοκολάτας Wonka, με εξαιρετική αισθητική, προσεγμένο design που υπηρετεί ταυτόχρονα το βιβλίο και τη μόδα, χαρίζοντας μια συναρπαστική εμπειρία θέασης. Θεωρούμε πως έγινε άψογο casting, από τα βασικά πρόσωπα, δηλαδή τα 5 παιδιά που βρήκαν το εισιτήριο για το εργοστάσιο μέχρι τον ίδιο τον Γουόνκα.
Ιδιαίτερη μνεία να δώσουμε στον ηθοποιό Deep Roy, που υποδύεται άψογα όλους τους Ούμπα-Λούμπα, με μεγάλο ατού τα μουσικά νούμερα που ερμηνεύει μετά την «αποχώρηση» των (κακομαθημένων) παιδιών από το εργοστάσιο.
Όσον αφορά τον κεντρικό ήρωα, τον Γουόνκα, για πολλούς είναι η αγαπημένη κινηματογραφική εκδοχή του, κυρίως γιατί τον ερμηνεύει ο Depp, αλλά σε μια συγκριτική θεώρηση, πιστεύω πως είναι η λιγότερο πετυχημένη επιλογή. Σίγουρα είναι ο πιο εκκεντρικός Γουόνκα από τους τρεις, αλλά θεωρώ ότι δίνει μόνο την εκκεντρικότητα και την star quality του και όχι κάτι πιο τρυφερό και παραμυθένιο όπως οι άλλοι δύο ηθοποιοί που τον ερμήνευσαν. Σε πολλά σημεία το χιούμορ γίνεται αιχμηρό και κακοποιητικό όχι μόνο προς τα παιδιά αλλά και σε κάθε ενήλικο. Επίσης, η ταινία εμμένει στην αποστροφή του στον θεσμό της οικογένειας και επιλέγει να προσθέσει αρκετές σκηνές που δείχνουν την τραυματική σχέση με τον πατέρα του, που δεν περιγράφεται πουθενά στο βιβλίο του Dahl.
Τέλος, όσον αφορά τη μουσική της ταινίας, εδώ τραγουδάνε μόνο οι Ούμπα-Λούμπα, κάτι που διαφέρει από την πρώτη ταινία Γουόνκα, αλλά ταυτίζεται με το βιβλίο, χρησιμοποιώντας μάλιστα τους αυθεντικούς στίχους του Dahl.
Η ταινία Wonka (2023)
Σχεδόν 20 χρόνια μετά την εμπορική επιτυχία του Tim Burton, που αποτελεί ήδη κεφαλαίο στην ποπ κουλτούρα, ήρθε η τρίτη κινηματογραφική εκδοχή του χαρακτήρα Willie Wonka, αυτή τη φορά ως αυτόνομη του βιβλίου μυθοπλασία. Η ταινία έκανε μεγάλο hype στο διαδίκτυο μήνες πριν την κυκλοφορία λόγω του πρωταγωνιστή της, που δεν είναι άλλος από τον Timothée Chalamet και τελικά σε λιγότερο από έναν μήνα σχεδόν ισοφάρισε τα έσοδα της ταινίας του Burton, ξεπερνώντας τα 400 εκατομμύρια δολάρια εισπράξεων. Η υπόθεση της ταινίας ακολουθεί τον αισιόδοξο και… ονειροπάρμενο νέο Γουόνκα που φτάνει στο κέντρο του κόσμου της σοκολατοποιίας και επιχειρεί να ανοίξει τη δική του επιχείρηση και έρχεται αντιμέτωπος με οικονομικές κακουχίες και το καρτέλ της σοκολάτας. Την ταινία έγραψε και σκηνοθέτησε ο Paul King, ενώ την παραγωγή ανέλαβαν οι παραγωγοί του Harry Potter και του Paddington.
Ανεξάρτητα από το πόσο σχετίζεται ή όχι με το βιβλίο του Dahl ή με το πόσο είχαμε ανάγκη μια νέα εκδοχή της ιστορίας μετά την ταινία του Tim Burton, η ταινία Wonka διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να την κάνουν μια ευχάριστη κινηματογραφική εμπειρία για όλη την οικογένεια. Καταρχάς είναι μια ταινία που εξυμνεί την αγάπη, τα όνειρα, την αλληλοσυμπαράσταση στα δύσκολα και φυσικά τη σοκολάτα.
Το σενάριο των Paul King και των Simon Farnaby φωτίζει την ιστορία του Γουόνκα μοναδικά, δημιουργεί μια ιστορία ενός ήρωα που ξεκινάει από τα χαμηλά και με τη θέλησή του και την αγάπη καταφέρνει να υλοποιήσει το όνειρό του, ως μια υπόσχεση που είχε δώσει κάποτε στη μητέρα του. Ταυτόχρονα, δημιουργούν μια δευτερεύουσα ιστορία με την Noodle που μεγαλώνει ως ορφανό αλλά επανακτά τη μητέρα της χάρης τον Γουόνκα αλλά και το καρτέλ της σοκολάτας, δίνει υπόσταση στους ανταγωνιστές του στο πρωτότυπο, που αναφέρονται μόλις σε ένα κεφάλαιο στο βιβλίο, αλλά επανέρχονται συχνά ως έγνοια στον Γουόνκα.
Ο Chalamet είναι ο πλέον χαρισματικός πρωταγωνιστής το 2023 για να υποδυθεί τον Γουόνκα, εδώ όχι τόσο εκκεντρικό όσο στις προηγούμενες ταινίες, αλλά εξίσου πεισματάρη και ονειροπόλο. Κι ενώ στις προηγούμενες ταινίες εστιάζαμε στον μεγαλοπρεπή σοκολατοποιό, εδώ βλέπουμε πως ένας νέος ονειροπόλος μπορεί να σταθεί απέναντι στον σκληρό καπιταλισμό και να χαρίσει στον κόσμο μαγεία και τολμηρές γεύσεις. Είναι και η πρώτη φορά που βλέπουμε τον ραγδαία ανερχόμενο ηθοποιό να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο που περιλαμβάνει τραγούδι, αφού η ταινία είναι ένα πρώτης τάξεως μιούζικαλ. Τη μουσική υπογράφουν ο Joby Talbot και ο Neil Hannon, ενώ βλέπουμε όλα τα πρόσωπα του έργου να τραγουδούν.
Τα τραγούδια της ταινίας είναι πρωτότυπα και ο Chalamet ερμηνεύει πέραν από το hit «Pure Imagination», μερικά ακόμα υπέροχα κομμάτια όπως το «For a moment» και το «A Hatful of Dreams». Μουσικά η ταινία έχει να προσφέρει πολύ περισσότερα από τις προηγούμενες και μπορεί άνετα να σταθεί ως broadway musical. Για τη συγκεκριμένη ταινία, ο Chalamet είναι υποψήφιος μάλιστα για Χρυσή Σφαίρα Α’ Αντρικού Ρόλου σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ.
Όσον αφορά την απόδοση του Ούμπα-Λούμπα, διαδικτυακά έχει ξεσπάσει μεγάλη διαμάχη από όταν κυκλοφόρησε το τρέιλερ με τον Hugh Grant ως… μικρόσωμο άντρα με πορτοκαλί δέρμα και πράσινη περούκα. Όσον αφορά το αισθητικό του πράγματος, να πούμε ότι ταυτίζεται με την αισθητική που είχαν οι Ούμπα-Λούμπα στην ταινία του 1971. Η διαμάχη προφανώς αφορά περισσότερο τη φυσική διάσταση του Hugh Grant που διαφέρει από τον χαρακτήρα, την στιγμή που υπάρχουν δεκάδες ηθοποιοί που θα δικαιούνταν να τον ερμηνεύσουν. Γενικότερα, πιστεύω πως όλοι οι ηθοποιοί εν γένει μπορούν να ερμηνεύσουν οποιονδήποτε ρόλο, βάσει της συνθήκης που θα κληθούν να υπηρετήσουν. Εκ του αποτελέσματος, ναι, δεν μου φαίνεται όσο πετυχημένη ήταν η ερμηνεία του Deep Roy, αλλά αντίστοιχα παιδιά που δε θα είχαν δει την ταινία του 2005, μπορεί να ταυτίσουν τον ήρωα αυτόν πλέον το πρόσωπο του Hugh Grant.
Έχοντας παρακολουθήσει ήδη δύο φορές την ταινία Wonka, σκέφτομαι πως θα ήταν μια νέα κινηματογραφική ταινία του βιβλίου «Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» με τον Chalamet ως Γουόνκα.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι από την προηγούμενη εβδομάδα παίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η θεατρική μιούζικαλ εκδοχή του έργου σε σκηνοθεσία Γιώργου Βάλαρη στο ανακαινισμένο Empassy Theater με τον Αλέξανδρο Μπουρδούμη ως Γουόνκα.
