Τρία χρόνια μετά την σύναψη της συμφωνίας των Πρεσπών, μπορούμε πλέον να υποστηρίξουμε με ασφάλεια πως για τους ηγέτες που την συνομολόγησαν από τις δύο χώρες, αποτελεί μια ζημιογόνα επιλογή. Η συμφωνία μπορεί να υπήρξε τολμηρή για επίλυση διακρατικών διαφορών με βαρύ συναισθηματικό υπόβαθρο, αλλά επιβεβαιώνεται πως η πλειοψηφία του λαού και των δύο χωρών, δεν την δέχτηκε ποτέ. Στην καλύτερη να την ανεχόταν, υπό προϋποθέσεις όμως.
Θυμάμαι να πιστεύω τότε πως αν ο Ζ. Ζάεφ κατάφερνε να βγει νικητής της κοινοβουλευτικής μάχης για την συνταγματική αναθεώρηση, τότε το πολιτικό μέλλον του θα ήταν ευοίωνο. Την αναθεώρηση την πέρασε από το κοινοβούλιο, γιατί ακόμα και το VMRO είχε «καταλάβει» πόσο σημαντική ήταν για το μέλλον της χώρας. Τα υπόλοιπα σόου ήταν απλά για εσωτερική κατανάλωση όπως πάντα άλλωστε. Πάγια τακτική της εθνικοφροσύνης παντού αυτή.
Φορτώθηκε λοιπόν ο Ζάεφ όλο το βάρος του πολιτικού κόστους της, όπως το φορτώθηκε και ο Α. Τσίπρας εδώ. Οι λαοί ποτέ δεν «νομιμοποίησαν» αυτή την συμφωνία και αυτοί που την σύναψαν, ο ένας βρέθηκε στην αντιπολίτευση και ο άλλος βιώνει τον πολιτικό αφανισμό του.
Η συμφωνία κατά την άποψη μου παραμένει ισορροπημένη και επικερδής για την Ελλάδα, εφόσον τηρούνται τα συμφωνηθέντα βέβαια. Η επιτήρηση των συμφωνηθέντων αποτελεί υποχρέωση της εκάστοτε Ελληνικής κυβέρνησης, όμως την παρούσα κυβέρνηση την συμφέρει να βγαίνει προς τα έξω πως η συμφωνία παραβιάζεται. Ο κόσμος θα θυμάται πάντα ποιος την σύναψε και όχι ποιος την επιτηρεί.
Ο Α. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ πήραν άλλο ένα σκληρό μάθημα από αυτή την ιστορία και «κατάλαβαν» γιατί αυτό το ζήτημα παρέμενε στο συρτάρι του ΥΠ.ΕΞ για δεκαετίες. Άλλο ένα ανελέητο μάθημα πολιτικού ρεαλισμού, για μια κυβέρνηση που ακόμα συνεχίζω να το πιστεύω, ήταν επικίνδυνα -για τον εαυτό της- ρομαντική και οδυνηρά «καλοπροαίρετη» για μια «πίστα» σαν την Ελληνική.
Συνεχίζω να πιστεύω πως δεν εξαπάτησε κανέναν, πέραν του εαυτού της ίσως, από άποψη προσδοκιών. Τουλάχιστον προσπάθησε. Προσπάθησε να εφαρμόσει μια πολιτική όσο το δυνατόν πιο κοντά στις αρχές της. Το ίδιο που κάνει και η σημερινή κυβέρνηση με μεγάλη επιτυχία ομολογουμένως. Την ευνοεί το περιβάλλον δράσης της βέβαια.
Φέρνοντας και ξαναφέρνοντας τα γεγονότα και τα πεπραγμένα της περιόδου 2015-2019 στο μυαλό μου, συνθέτω ένα πολιτικό παζλ «επιλογών» που με οδηγεί σε ένα πολύ αποκαρδιωτικό συμπέρασμα. Είναι σα να χρησιμοποιήθηκε αυτή η κυβέρνηση ως «γαλλικό κλειδί» για να δρομολογηθούν ζητήματα, που καμία άλλη κυβέρνηση δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να διεκπεραιώσει πια. Είναι μια διαπίστωση που «υποτιμά» τον ΣΥΡΙΖΑ ως ένα βαθμό, όμως μοιάζει να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Στα νερά των Πρεσπών «βουλιάζουν» και οι τελευταίες ελπίδες όσων επιμένουν να πιστεύουν πως ο ιδεαλισμός από μόνος του, αποτελεί ένα αποτελεσματικό διαχειριστικό μοντέλο για τις διεθνείς σχέσεις. Ή όσων το πίστεψαν κάποια στιγμή. Αν αναλογιστούμε τα κίνητρα αυτών που πίεζαν για την συμφωνία απ’ έξω, κατανοούμε πλήρως πως είναι άκρως ρεαλιστικά και πραγματιστικά όπως πάντα. Απλά σε αυτή την περίπτωση ο ιδεαλισμός δύο κυβερνήσεων ήταν το όχημα με το οποίο θα έφταναν εκεί που προσδοκούσαν, οι «μεγάλοι» και κυρίως οι ΗΠΑ. Τι πιο ρεαλιστικό και κυνικό;
Αυτή η συμφωνία μοιάζει την στιγμή που μιλάμε να βρίσκεται «μετέωρη» εξαιτίας κυρίως των Βουλγαρικών βέτο για έναρξη ενταξιακών, γεγονός που μάλλον έπαιξε και τον αποφασιστικότερο ρόλο στην πτώση Ζάεφ, καθώς αν χαθεί το ουσιαστικότερο επιχείρημα «νομιμοποίησης» της συμφωνίας στο εσωτερικό, που είναι η Ευρωπαϊκή προοπτική, «χάνεται» και η συμφωνία. Ο κόσμος μπορεί να «χωνέψει» μια τέτοια «θυσία» αν στο τέλος της πορείας υπάρχει για ανταμοιβή η «Ευρωπαϊκή πηγή», αν δεν υπάρχει…
Αν φαντάζει λοιπόν η συμφωνία των Πρεσπών σχετικά μετέωρη, που κατά βάση είχε να επιλύσει ζητήματα «διατυπώσεων» αν και συνταγματικά για την μία πλευρά, σκεφτείτε πώς θα φάνταζε μια Ελληνοτουρκική πάνω στην ίδια βάση. Κάπως σαν την συνθήκη των Σεβρών νομίζω. Εύθραυστη και θνησιγενής. Δυστυχώς είμαστε «αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» μας, δανειζόμενος τον τίτλο του έργου του Tim Marshall, όπως και αιχμάλωτοι των ιστορικών μας εμμονών που μας τυφλώνουν συχνά.
Χάρης Φιλιππάκης
