Το φετινό καλοκαίρι και ο χειμώνας που θα το ακολουθήσει θα αποδείξουν δύο αλήθειες που μένουν «κρυμμένες» στη συνείδηση της Ελληνικής κοινωνίας αλλά περιμένουν τη στιγμή για να φανερωθούν. Νομίζω ότι αυτή η στιγμή ήρθε. Έχουμε πει και σε παλαιότερο άρθρο ότι ένας πόλεμος λειτουργεί κατά κανόνα μέσα στην ανθρώπινη ιστορία ως επιταχυντής. Ως μέσο εκδήλωσης αιτημάτων και εκτόνωσης χρόνια καταπιεσμένων κοινωνικών ενστίκτων που κουκουλώνονται μέσα από τη χειραγώγηση της λεγόμενης κοινής γνώμης, η οποία αποτελεί ένα καθοδηγούμενο κατασκεύασμα.
Ο λαός μας είναι μαθημένος στη λιτότητα και την οικονομική πολιτική του καρότου και του μαστιγίου τα τελευταία 10 χρόνια. Το έργο που θα παιχτεί αυτό το χειμώνα όμως είναι διαφορετικό. Μια χώρα απόλυτα προσηλωμένη στο τουριστικό προϊόν, δεν μπόρεσε να πουλήσει στο βαθμό που πρέπει για να βγάλει τον χειμώνα, το βασικό προϊόν της. Μια κακή σοδειά είναι ικανή για πολλά. Η πρώτη αλήθεια είναι η εξάρτηση της χώρας από ένα προϊόν που δεν μπορεί να αποδώσει σε συνθήκες ανασφάλειας. Εδώ καταλαβαίνουμε και την ανάγκη απεξάρτησης από την ευκολία που προσφέρει και η οποία εδράζεται στο γρήγορο κέρδος ενός τετραμήνου, που αφήνει ικανοποιημένους κράτος και πολίτες.
Η δεύτερη αλήθεια που είναι και η μεγάλη εικόνα, έχει να κάνει με τη χρεοκοπία ενός παγκοσμιοποιημένου οικονομικού μοντέλου αυτοτροφοδοτούμενων κρίσεων, οι οποίες αποτελούν ένα σύστημα αυτοσυντήρησης για τον κεφαλαιοκρατισμό, μέσω της εξάντλησης και αφαίμαξης της όποιας συσσώρευσης κεφαλαίου έχουν κατορθώσει να κάνουν οι πραγματικά παραγωγικές τάξεις. Ή καλύτερα τους έχει επιτραπεί να κάνουν. Είτε μιλάμε για μισθωτό υπάλληλο, είτε για αγρότη, είτε για εργάτη. Η παρατεταμένη δημοσιονομική προσαρμογή πνίγει τα εισοδήματα τους, η επιβεβλημένη κατανάλωση εκμηδενίζει την κοπιαστική και επίπονη συσσώρευση που πραγματοποιούν και τέλος ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση τους εξαντλεί ψυχικά και σωματικά. Ο «λιμός» που φαίνεται πως θα επικρατήσει το χειμώνα θα αποτελέσει το τελειωτικό χτύπημα.
Στην προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση «έφταιγε» η σπάταλη και κακή φύση μας. Σε αυτή η πανδημία που με τρομακτική ευκολία φέρνει τέτοια καθίζηση στις οικονομίες, η οποία μόνο με πόλεμο μπορεί να συγκριθεί. Τώρα τι ευθύνεται; Μόνο μια πανδημία; Πειστικό και πάλι αλλά δεν θα αρκέσει αυτό το αφήγημα για όλο το χειμώνα. Δεν θα αρκέσει ούτε η προοπτική εκτίναξης για την επόμενη σεζόν. Όπως δεν αποδείχθηκε και η προοπτική εκτίναξης της Ελληνικής οικονομίας μετά από παρατεταμένη ύφεση και σκληρές μεταρρυθμίσεις έτσι δεν θα αποδειχθεί και αυτή.
Όλα έχουν τη στιγμή της αποκαθήλωσης τους που ανά περιπτώσεις είναι και στιγμή αναδίπλωσης και αναπροσαρμογής. Ο καπιταλισμός έχει ζήσει πάμπολλες τέτοιες στιγμές. Στιγμές που προσπάθησε να γίνει πιο φιλικός στις λαϊκές μάζες κυρίως μέσω του κράτους το οποίο τροφοδοτούνταν με δανεισμό για να υποστηρίζει πολιτικές πρόνοιας που αποσκοπούσαν σε πολιτικές εκτόνωσης ανισοτήτων και στιγμές «απροκάλυπτης» επίθεσης στα κεκτημένα που ο ίδιος για λόγους τακτικής παραχώρησε. Το μεταπολεμικό αναδιανεμητικό κράτος που θα αναστηθεί μετά το νεοφιλελεύθερο ανάθεμα που υπέστη, όπως φαίνεται, ήταν μία από αυτές τις στιγμές τακτικής, παρ’ όλα αυτά κατάφερε να αμβλύνει κοινωνικές ανισότητες στην πράξη κι αυτό οφείλουμε να του το πιστώσουμε. Ο νεοφιλελευθερισμός προσπάθησε να τις ανατρέψει όταν βρήκε την πόρτα ανοιχτή. Δηλαδή τη στιγμή που οι πάλαι ποτέ χρόνια καταπιεζόμενες τάξεις πίστεψαν πως ανέβηκαν επίπεδο, αφήνοντας πίσω τους τα «πέτρινα χρόνια». Όλες αυτές οι πολιτικές αποτελούν την διαφορετική όψη του ίδιου νομίσματος.
Το πώς επιλέγει να δει κανείς το κράτος είναι μια πολύωρη και άκρως εποικοδομητική συζήτηση. Το βλέπεις σαν εργαλείο ταξικής επιβολής ή σαν μέσο άμβλυνσης κοινωνικών ανισοτήτων; Ποικίλλει ανά εποχή και περίπτωση. Σε τούτη τη φάση το κράτος είναι ότι κοντινότερο έχουμε σε «όπλο» υπεράσπισης των λαϊκών συμφερόντων, αρκεί να συνειδητοποιούμε την πραγματική ταξικής μας υπόσταση και όχι να την υπερβαίνουμε συνειδητά. Για την Ελληνική περίπτωση αυτή η συζήτηση είναι εξαιρετικά θολή από άποψη αυτογνωσίας για πολύ συγκεκριμένους λόγους (βλέπε πελατειακές σχέσεις πχ).
Οι κατακτήσεις ιστορικά γίνονταν βήμα βήμα. Μόνο δύο φορές έσπασε εκκωφαντικά ο τροχός, όχι απαραίτητα για το καλό των πολλών και αυτές οι φορές παραμένουν και θα παραμένουν μνημείο ανάλυσης και επανεξέτασης για καιρό. Στην παρούσα στιγμή οφείλουμε να κατανοήσουμε βαθιά το οικονομικό περιβάλλον που μας περικλείει και να συνειδητοποιήσουμε που βρισκόμαστε ταξικά και όχι που θέλουμε να φτάσουμε. Όσες παροχές και «προνόμια» κι αν μας παραχωρεί ο καπιταλισμός πρέπει να έχουμε πάντα στο νου μας πως όσον αφορά την ταξική μας προέλευση εκείνος δεν είχε ποτέ αυταπάτες. Αυτό είναι που τον κάνει να νικά συνήθως σ’ αυτή τη μάχη. Η ικανότητα του να μας βάζει στη διαδικασία της κοινωνικής ανέλιξης ήταν και είναι το ισχυρότερο όπλο του. Όπλο που του παραχωρούμε πάντα εμείς.
Χάρης Φιλιππάκης
Υ.Γ: Βρισκόμαστε στην εποχή που επιστρέφει στη μόδα η εξής λογική την οποία έχει διατυπώσει πολύ περιεκτικά ο Άλαν Γουντς: «Αφήστε τους ξυλοκόπους και τους νερουλάδες να συνεχίσουν τη δουλειά τους και να αφήσουν τη διεύθυνση της κοινωνίας στους αποφοίτους του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ».Αυτή πλέον έχει γίνει η επικρατούσα αντίληψη. Ακόμα και για τα παιδιά των «νερουλάδων» που απέκτησαν μέσω της βιοπάλης του πατέρα τους ένα διδακτορικό σε κάποιο πανεπιστήμιο, ξεχνώντας από που και πως ξεκίνησαν το βίο τους. Πλανεμένοι πως κατάφεραν να διαπεράσουν κάποιες γραμμές άμυνας από τα πολλαπλά ταξικά τείχη των δυτικών κοινωνιών ή ακόμα χειρότερα πως ένα διδακτορικό από μόνο του φέρνει τη γνώση. Όλο τον κόσμο γύρισες μα τίποτα δεν είδες… έγραφε ο Καββαδίας.
Leave a Reply