Προσπαθώντας να καταλάβω τις επιπτώσεις που θα έχει η Ρωσική εισβολή στα Ελληνοτουρκικά, «μπερδεύομαι» και εγώ ο ίδιος με τους συλλογισμούς μου, οι οποίοι με οδηγούν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα μέχρι στιγμής. Από την μία θεωρώ πως η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται από τον πόλεμο, δεν συμφέρει μακροπρόθεσμα την Τουρκία και από την άλλη είμαι σχεδόν βέβαιος πως η Τουρκική διπλωματία θα βρει και πάλι τον τρόπο να ελιχθεί μέσα από τις συμπληγάδες των διεθνών διακρατικών σχέσεων, διότι είναι καλή στην «αποδελτίωση» των δεδομένων. Γι’ αυτό που είμαι σίγουρος είναι πως δεν αισθάνεται άνετα με τα νέα δεδομένα στην Μαύρη θάλασσα. Πλέον θα την μοιράζεται με την Ρωσία και όχι με την Ουκρανία.
Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε πως μέχρι την ώρα που μιλάμε, η Τουρκία με την περίσσεια επιτηδειότητα με την οποία χειρίστηκε αυτή την σύγκρουση, όπως χειρίζεται και γενικότερα τις διεθνείς σχέσεις της, έχει βγει κερδισμένη σε επίπεδο εντυπώσεων. Για να καταλάβουμε τον βαθμό επιτηδειότητας αξίζει να πούμε πως την ίδια στιγμή που καταδίκαζε την εισβολή και πωλούσε στρατιωτικό υλικό στην Ουκρανία, έκλεινε και τα στενά του Βοσπόρου σε χρονική στιγμή ευνοϊκή για την Ρωσία, ενώ δεν συμμετείχε στις οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας, παριστάνοντας τον ειρηνοποιό και διαμεσολαβητή μεταξύ των δύο πλευρών. Έφτασε μάλιστα να φιλοξενήσει και τον ανεπιτυχή διάλογο στην Αττάλεια, κάτι που έφερε και το τηλεφώνημα Ερντογάν-Μπάιντεν μετά από καιρό ψυχρότητας. Ήταν λες και επιδίωξε την διαμεσολάβηση για αυτό το τηλεφώνημα και μόνο.
«Υποκλίνομαι» στον βαθμό αποτελεσματικότητας και επιτηδειότητας της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σε αυτή την περίπτωση και μέχρι στιγμής πάντα. Το ερώτημα είναι πώς θα επηρεάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αυτή η νέα κατάσταση. Κάθε εκτίμηση είναι επισφαλής, όπως και γενικότερα όσον αφορά τις επιπτώσεις αυτού του πολέμου που έχει καταρρίψει πολλά εκτός από ένα, την ρεαλιστική σχολή. Διεθνολόγοι που σέβονται τα προϊόντα σκέψης της, δεν έπεσαν από τα σύννεφα με την επιλογή Πούτιν.
Είχαμε γράψει λοιπόν πως η Τουρκία έρχεται σε δύσκολη θέση με αυτό τον πόλεμο και πως θα κληθεί να διαλέξει στρατόπεδο από δω και πέρα χωρίς αστερίσκους. Συνεχίζω να το πιστεύω όσο κλιμακώνονται τα πράγματα και όσο διευρύνεται το χάσμα δύσης-Ρωσίας του Πούτιν. Η δύση στοχεύει αποκλειστικά τον Ρώσο πρόεδρο και προσπαθεί να τον «εκθρονίσει» μέσω της οικονομικής ασφυξίας που έχει δρομολογήσει στην Ρωσική κοινωνία από πάνω μέχρι κάτω. Να τον κάνει πια μη βιώσιμη επιλογή στα μάτια των Ρώσων. Αν το πετύχει τα συντρίμμια που θα αφήσει αυτός ο πόλεμος θα είναι πολλά περισσότερα σε σχέση με το να μην το πετύχει. Ο Πούτιν δεν θα αφήσει τον θρόνο του έτσι απλά κι αυτό δημιουργεί δυσοίωνες προβλέψεις.
Η Τουρκία είναι εξαιρετικά σημαντική για την δύση και μετά από αυτό τον πόλεμο θα γίνει ακόμα περισσότερο μάλλον. Παρότι αυτός ο πόλεμος απέδειξε στην Ρωσία και σε όλους τους επίδοξους μιμητές της, πως το να κατακτάς εδάφη μιας κυρίαρχης χώρας που δεν είναι επιπέδου Γεωργίας, είναι πιο δύσκολο απ’ ότι φαντάζονται. Αυτό δεν θα αποθαρρύνει την Τουρκία από τις διεκδικήσεις της. Απλά θα την κάνει να σκεφτεί δέκα φορές παραπάνω το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής με την Ελλάδα, προς επίτευξη των στόχων αυτών. Κάτι που ούτως ή άλλως είναι μια τρομερά δύσκολη απόφαση λόγω της σχετικής ισορροπίας δυνάμεων που επικρατεί στο Αιγαίο. Αν παρθεί ποτέ μια τέτοια απόφαση, θα είναι σε χώρο και χρόνο απόλυτα ευνοϊκό για την Τουρκία, κάτι επίσης δύσκολο να βρεθεί, αλλά όχι ακατόρθωτο. Αυτό κάνουν οι εξοπλισμοί στην ουσία. Το κάνουν όσο πιο ακατόρθωτο μπορούν.
Τα νέα δεδομένα, ίσως οδηγήσουν την πίεση προς την Ελλάδα από πλευράς δύσης, με σκοπό τις παραχωρήσεις προς την «βαρυσήμαντη» Τουρκία, ώστε να κρατηθεί πάση θυσία στο δυτικό άρμα. Αυτό σε βάθος χρόνου, καθώς η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν αναβάλλει για κάποιο διάστημα την ένταση και τις προκλήσεις μάλλον. Αποκλειστική αιτία αυτής της κατάληξης είναι ο πόλεμος και οι προεκτάσεις του.
Η Τουρκία απλά θέλει να αξιολογήσει τα νέα δεδομένα που αυτός δημιούργησε και την πορεία της από δω και πέρα. Δηλαδή αν θα συνεχίσει να ακολουθεί την μέχρι τώρα τακτική του «κάνω παιχνίδι με όλους» ή αν «αφιερωθεί» πιο πολύ στην σύσφιξη με την δύση και την ΕΕ. Εν ολίγοις να δει σε ποιο άλογο θα ποντάρει για νίκη. Κάτι μου «λέει» πως τα μέχρι τώρα μηνύματα δείχνουν δύση.
Αυτό ο πόλεμος θα δώσει στον Πούτιν αυτό που εν τέλει προσδοκούσε, αλλά θα του πάρει πολύ περισσότερα απ’ όσα πίστευε όταν τον κήρυξε. Η αντίδραση της δύσης δεν ξάφνιασε μόνο εμάς αλλά και τον ίδιο.
Χάρης Φιλιππάκης
Leave a Reply