Και ξαφνικά διαβάζεις ένα βιβλίο που δεν σ’ αφήνει να το αφήσεις, που κάνει κάθε θραύσμα του θυμικού να αντιδρά. Μια θύελλα είναι το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Ο Άνθρωπος με τα Τρύπια Πόδια [Μακρόνησος Β11]» (Εκδόσεις Θεμέλιο).
Ένα ιστορικό, πολιτικό μυθιστόρημα, αλλά τελικά και ένας οδηγός για το πώς γράφεται ένα θεατρικό έργο και χτίζονται οι χαρακτήρες του.
Ο Θανάσης Σκρουμπέλος παραμένει ως συγγραφέας συνεπής στις «εμμονές» του για την αναδίφηση της πολιτικής ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας, την ήττα της αριστεράς, τον Κολωνό – τη γειτονιά του.
Ναι, μπορεί να ισχύει ότι κάθε συγγραφέας το ίδιο βιβλίο γράφει. Στην προκειμένη περίπτωση ο Θανάσης Σκρουμπέλος ξέρει να το κάνει πολύ καλά! Μέτρο, ρυθμός, ιστορικά ντοκουμένα, μυθοπλασία σε τέτοιες δόσεις που ικανοποιούν τους λάτρεις της ιστορίας αλλά και της λογοτεχνίας.
Σε έναν σύντομο καφέ που ήπιαμε στους Χάρτες, στα Εξάρχεια
το στέκι του, μιλήσαμε για το βιβλίο και είδα το πάθος του για τις ιστορίες που
μας λέει, τόσα βιβλία τώρα.
«Έκανα έρευνα, αλλά τα έχω ζήσει τα πιο
πολλά από αυτά που περιγράφω, τα έχω ακούσει, μου τα έχουν διηγηθεί».
Τα ονόματα; Είναι τα αληθινά;
«Τα περισσότερα ναι, λίγα ονόματα άλλαξα
μόνο» μου λέει.
Κι αυτή η ιστορία με τους άγριους βιασμούς των ανηλίκων στη Μακρόνησο… δεν είναι και τόσο
γνωστή, του είπα.
«Ποιος θέλει να τα θυμάται; Στο βιβλίο
μου «Μπέλα Τσάο» έχω την επιστολή των παιδιών, είναι πολύ πιο τραγική, γιατί
είναι αυθεντική, από αυτά που περιγράφω στο βιβλίο. Ούτε η αριστερά είναι ακόμη
έτοιμη να πει αυτές τις ιστορίες…».
Μιλήσαμε για τον ναρκισισμό και τον αυτοθαυμασμό της αριστεράς στην Ελλάδα. Μιλήσαμε για το πώς μπήκε στη λογική του θύματος και εγκλωβίστηκε σε αυτήν.
Μιλάει με πάθος ο κ. Σκρουμπέλος αλλά και με μια εμφανή ευγένεια, όπως γράφει. Γράφει για πολύ άγριες εποχές της νεότερης μας ιστορίας αλλά με έναν σεβασμό στους ήρωές του και χωρίς να νοιάζεται για λογοτεχνισμούς, έξω από νόρμες και κανόνες που περιορίζουν τη ροή του πηγαίου λόγου του. Τους σέβεται, τους ήρωές του, χωρίς να τους εξωραΐζει.
Μάλλον είναι το τελευταίο βιβλίο που διάβασα για το 2019 και
σίγουρα είναι το πιο συναρπαστικό.
Η Μακρόνησος, πριν την Χούντα. Τότε που
φτιάχτηκε. Η Ελλάδα έρμαιο Βρετανών και Αμερικανών. Οι πράκτορες παντού.
Ανέβαζαν και κατέβαζαν κυβερνήσεις.
Η δολοφονία του Τζορτζ Πολκ στη Θεσσαλονίκη του 1948, ο ελληνικής καταγωγής
πράκτορας που με τις θεατρικές κλασικές σπουδές του δίνει λύσεις στην υπηρεσία
για το πώς θα αντιμετωπίσει τους αντάρτες, πώς θα τους τσακίσει, αφού δεν
χωράνε στον νέο κόσμο που έχει χαραχτεί και πρέπει πάσει θυσία να κυριαρχήσει
και να αποδώσει.
Οι τρεις παιδικοί φίλοι σήμερα σε τρεις διαμετρικά αντίθετους ρόλους. Ο
πράκτορας, ο Διοικητής της Μακρονήσου, η αντάρτισσα ηθοποιός.
Οι θηριωδίες κατά των «προς αναμόρφωσιν» κομμουνιστών στην Μακρόνησο περιγράφονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Συγκλονίζει η άγνωστη ιστορία των 17 παιδιών που μην αντέχοντας τους συνεχείς βιασμούς των δεσμοφυλάκων τους καταπίνουν κουτάλια, γυαλιά και ό,τι άλλο πιστεύουν ότι θα τους οδηγήσει σε έναν θάνατο – λύτρωση από τον σωματικό πόνο και τον εξευτελισμό. Με στοιχεία, με ονόματα θυτών και θυμάτων.
Ο τρόμος μη μαθευτεί παραέξω . Η προσπάθεια για κουκούλωμα.
Ο Θανάσης Σκρουμπέλος μας έχει δώσει ένα συνταρακτικό πολιτικό ντοκουμέντο. Τα πραγματικά στοιχεία υπερτερούν της μυθοπλασίας. Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες εξυπηρετούν την ιστορική αφήγηση.
Κι όπως έλεγα και στην αρχή του κειμένου εκεί που λες διαβάζω ένα πολιτικό μυθιστόρημα παρατηρείς ότι το ίδιο αυτό βιβλίο μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο για σκηνοθέτες, συγγραφείς και ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου. Έτσι χτίζεται ένας χαρακτήρας, μια υπόθεση, ένα σενάριο. Είναι και αυτό λοιπόν το βιβλίο «Ο Άνθρωπος με τα Τρύπια Πόδια [Μακρόνησος Β11]».
Μετά το – ίσως και αναμενόμενο – φινάλε του μυθιστορήματος, ακολουθούν κάποιες σελίδες με ένα θεατρικό έργο με τίτλο « Η Νύχτα του Αγι’ Αντώνη». Εκεί το φινάλε είναι ουμανιστικά αναπάντεχο. Η μαεστρία του συγγραφέα να συμπυκνώσει σε λίγες σελίδες μια τραγική ιστορία εκδίκησης και κάθαρσης είναι μοναδική.
Στον καφέ στα Εξάρχεια ο κ. Σκρουμπέλος μου είπε: Πρώτα έγραψα το θεατρικό. Από τις διηγήσεις, από όσα ξέρω από την ενασχόλησή μου με την αριστερά. Αλλά πώς να δώσεις στον θεατή να καταλάβει τι γίνεται; Πώς να μην είσαι αποσπασματικός; Κάπως πρέπει να βγει στο φως και η ιστορία. Έτσι προέκυψε το βιβλίο, το μυθιστόρημα. Έχοντας διαβάσει το βιβλίο μπορείς να καταλάβεις πολύ περισσότερα από όσα σε περιορισμένο χρόνο λένε οι τρεις χαρακτήρες του θεατρικού.
Το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου, μάλλον και αυτό το βιβλίο, είναι μια ακόμη αχτίδα φωτός σε καλοκρυμμένες αλλά κακοφορμισμένες πτυχές της ιστορίας μας. Είναι όμως και μια αφορμή για κάθε ανήσυχο αναγνώστη να συνεχίσει να ψάχνει. Ή να αρχίσει να ψάχνει. Είναι ένα πολύ δυνατό πολιτικό θρίλερ δεν θ’ αφήσει τους λάτρεις της καλής λογοτεχνίας παραπονεμένους.
Γιάννης Καφάτος
