Μια από τις πιο συζητημένες παραστάσεις αυτή την στιγμή είναι το Salo που παρουσιάζει ο Άρης Μπινιάρης στην Εναλλακτική Λυρική Σκηνή.
Για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο ανεβαίνει στο θέατρο η ταινία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, Σαλό. Η παράσταση -όπως διατυπώνεται και στο δελτίο τύπου – είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 18 ετών καθώς περιλαμβάνει σκηνές με γυμνά σώματα, βία και σεξουαλικές εικόνες.
Ένα ηχητικό μήνυμα που ακούγεται σε κάθε θεατρική παράσταση είναι πως απαγορεύεται τόσο η χρήση κινητών όσο και η βιντεοσκόπηση και οι φωτογραφίες καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Αυτό το μήνυμα φαίνεται πως αγνοούν όλο και περισσότεροι θεατές, αφού συχνά η παρακολούθηση μιας παράστασης «διαταράσσεται» (με ή χωρίς εισαγωγικά) από τη χρήση κινητών: από μια απλή φωτεινή οθόνη για να δουν την ώρα έως απάντηση κλήσεων, ανταλλαγή μηνυμάτων και παράνομη βιντεοσκόπηση. Είναι απορίας άξιον γιατί κάποιος θεατής επιλέγει να παρακολουθήσει μια παράσταση και καταλήγει να συνεχίζει την «ψηφιακή» του δραστηριότητα ακόμη και στη 1 ή στις 2 ώρες που διαρκεί μια παράσταση.
Από εκεί και πέρα, το να τραβήξεις φωτογραφία ή βίντεο κατά τη διάρκεια μιας παράστασης, είναι και παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των ηθοποιών που εμφανίζονται σε αυτήν. Καταλαβαίνουμε ότι σε μια παράσταση που περιλαμβάνει γυμνό, πόσο μάλλον στο Σαλό, που όπως ξέρουμε και από την ταινία έχει σκηνές έντονης σεξουαλικής δραστηριότητας, οι ηθοποιοί θα ήταν ακόμη περισσότερο εκτεθειμένοι στο «περίεργο» βλέμμα ή για να ακριβολογούμε στον ανεπιθύμητο φακό.
Μια πρωτοβουλία του Μπινιάρη και κατ’ επέκταση της Λυρικής, είναι η πιο αυστηρή τήρηση της μη χρήσης του κινητού, με την επικόλληση αυτοκόλλητου πάνω στην κάμερα των κινητών των θεατών κατά την είσοδό τους στο θέατρο. Αυτή η κίνηση αν και φαίνεται μικρή, έχει μεγάλη σημασία για την προστασία των ηθοποιών που παίζουν στην παράσταση και συμβάλλει την απρόσκοπτη θέαση της παράστασης από τους υπόλοιπους θεατές.
Έχοντας παρακολουθήσει δύο φορές την παράσταση Σαλό, διαπίστωσα ιδίοις όμμασι πως το «πείραμα» πέτυχε, και οι θεατές δεν χρησιμοποιήσαν την κάμερα του κινητού τους κατά τη διάρκεια της παράστασης. Σε ένα-δύο σημεία που θεατές έπιασαν τα κινητά τους, πριν καν πατήσουν κάποιο σημείο στην οθόνη, οι ταξιθέτες το παρατήρησαν και υπέδειξαν με λέιζερ και διακριτικό μη λεκτικό τρόπο να αφήσουν το κινητό τους. Σαν θεατής της παράστασης, ένιωσα πως συνέβη πραγματικά αυτό που λέμε «θεατρική μέθεξη».
Προσωπικά, όταν παρακολουθώ μια θεατρική παράσταση ή μια ταινία, χρειάζομαι απόλυτη συγκέντρωση, που συχνά διακόπτεται από φωτεινές οθόνες ή συζητήσεις ανάμεσα σε θεατές. Το κινητό έχει γίνει προέκταση του χεριού μας εδώ και πάνω από μια δεκαετία, αλλά το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που χρειάζεται άμεση επικοινωνία και «σχέση» ανάμεσα στους ηθοποιούς και τους θεατές. Το να απαθανατίσεις μια δυνατή ή ωραία εικόνα μιας παράστασης, δεν την κάνει «αθάνατη» στο κινητό σου, αλλά νεκρή για το «καθαρό» και αδιαμεσολάβητο βλέμμα εσού και των υπόλοιπων θεατών της παράστασης.
Στην περίπτωση που βιντεοσκοπείται ή φωτογραφίζεται παράνομα ένα γυμνό σώμα σε μια θεατρική παράσταση (βέβαια και εκτός από το θέατρο) έχουμε να κάνουμε ταυτόχρονα με τύπου παράνομη πορνογραφία, αφού εκτίθεται το σώμα των ηθοποιών και μάλιστα μένει για πάντα «σωσμένο» στη συσκευή κάποιου τυχαίου ανθρώπου που έτυχε να βρίσκεται στην παράσταση.
Θα ήθελα λοιπόν να χειροκροτήσουμε την επιλογή της Λυρικής και την πρωτοβουλία της παράστασης του Μπινιάρη, που τόλμησαν να περιορίσουν τις «κακές» συνήθειες των θεατών. Μακάρι να ακολουθήσουν κι άλλοι αυτό το παράδειγμα και να πάψει το θέατρο χώρος ανατροφοδότησης των «ιστοριών» μας στα κοινωνικά δίκτυα. Και βέβαια το να «ανεβάζεις» θέατρα είναι για εμένα πολύ πιο ελκυστικό από ποτά σε μπαράκια, αλλά αυτό μπορεί να γίνει πριν ή μετά την παράσταση, στο φουαγιέ του θεάτρου ή κάποια λεπτομέρεια του σκηνικού χωρίς να διαταράξεις τους ηθοποιούς και τους θεατές.
Ας το πούμε ξανά: κινητό στο αθόρυβο και με χαμηλή φωτεινότητα στην τσέπη!
