Όπως συμβολικός είναι ο χαρακτήρας μνημείων σαν την Αγία Σοφία, έτσι συμβολική είναι και η χρησιμοποίηση τους για πολιτικούς ή και γεωπολιτικούς σκοπούς. Οι αναλύσεις είναι πολλές και οι περισσότερες βρίσκουν και από ένα βαθύτερο αίτιο της απόφασης Ερντογάν για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Ο Τούρκος πρόεδρος πιέζεται και μάλιστα από όλες τις πλευρές. Πιέζεται εσωτερικά γιατί όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον κατηγορούν για υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα, πιέζεται στη Λιβύη εξαιτίας των μεγάλων ανοιγμάτων που έχει κάνει με αποτέλεσμα να «συσπειρώνει» τους «εχθρούς» της Τουρκίας έστω και θεωρητικά, αν και η πρόσφατη επίθεση στην Τουρκική βάση στη Λιβύη ήταν δυνατό χαστούκι πρακτικά. Πιέζεται κυρίως σε επίπεδο οικονομίας κι αυτό είναι μάλλον η δυσκολότερη δοκιμασία του. Να μην φτάσει δηλαδή στο σημείο να μην μπορεί να συντηρεί την ανοχή των ημέτερων και του λαού του με ζεστό χρήμα και φανταχτερά έργα που αποπροσανατολίζουν στην ουσία.
Η πρόσφατη απόφαση του είναι στάχτη στα ματιά του λαού του, είναι μια κίνηση εκτόνωσης με πολλαπλούς αποδέκτες εσωτερικά και εξωτερικά. Όπως και να χει όμως παραμένει συμβολική σε επίπεδο Ισλαμικού κόσμου και καταχωρείται στους συνήθεις λεονταρισμούς προς τη δύση που τον διακρίνουν τα τελευταία χρόνια. Αν μια συγκεκριμένη συγκυρία του υποδείξει την χρησιμότητα της μετατροπής της και πάλι σε μουσείο τότε να είμαστε σίγουροι ότι θα την μετατρέψει σε μουσείο και πάλι. Τα της παντοδυναμίας στο εσωτερικό του όμως είναι μια άλλη κουβέντα που εμάς μας αφορά εμμέσως.
Τα ζητήματα δημοκρατίας στην Τουρκία θα έπρεπε να απασχολούν τους ίδιους τους Τούρκους πολίτες οι οποίοι ανέχονται ή και επικροτούν έναν μεσαιωνικού τύπου ηγέτη, όπως και άλλοι λαοί, μαζί με εκείνους που σχεδόν υποστηρίζουν πως η εποχή μας έχει ανάγκη τη «συσπείρωση» που δημιουργούν. Το που οδηγούν την ανθρωπότητα οι ηγέτες που δεν διακρίνουν όρια στην παντοδυναμία τους το έχουμε θίξει πολλάκις οπότε ας το αφήσουμε στην άκρη.
Όσοι επισημαίνουν συνεχώς πως όσο ο δυτικός κόσμος και η χώρα μας ανέχονται σιωπηλά τις ενέργειες της Τουρκίας, θρέφουν ακόμα περισσότερο τις ορέξεις της έχουν απόλυτο δίκιο. Αποδεικνύεται στην πράξη μέρα με τη μέρα. Όσο της περνάει ο ρόλος του «κατακτητή» που παίρνει αυτό που θέλει με επιθετική εξωτερική πολιτική έως τώρα, τόσο ακόρεστα θα συνεχίσει να λειτουργεί. Αυτό που εκμεταλλεύεται στο έπακρο είναι η μη ενιαία στάση απέναντι της. Η αδυναμία των «μεγάλων» δυνάμεων αλλά και των χωρών της περιοχής μας, για συντονισμένες απαντήσεις στις ενέργειες της. Αν δεχτούμε πια ως μεγάλες δυνάμεις τη Γαλλία, τη Γερμανία την Ιταλία και την εκτός Ευρωπαϊκού κάδρου Βρετανία, στο σύγχρονο διεθνές σκηνικό που δομείται. Ήδη αυτές οι άλλοτε ισχυρές πλανητικά δυνάμεις θα μπορούσαν να κατατάσσονται στο 2ο γκρουπ δυναμικότητας. Να είμαστε σίγουροι πάντως πως από μόνη της η καθεμία δεν αποτελεί ισχυρό φόβητρο για τη Τουρκία.
Όσο υπάρχει έστω και ένας που να μην θέλει να έρθει σε ρήξη μαζί της λόγω πολυεπίπεδων συμφερόντων, η Τουρκία θα συνεχίζει και θα συνεχίζει να ακολουθεί την «αποτελεσματική» εξωτερική πολιτική που ακολουθεί, βασιζόμενη στα αντικρουόμενα συμφέροντα των μεγάλων. Πολιτική που της εξασφαλίζει κάτι πολύτιμο. Να ακούγεται η γνώμη της σε ζητήματα που αφορούν την ευρύτερη περιοχή μας ιδίως σε ότι αφορά τα ενεργειακά. Δεν ξέρω αν έχει καταστεί περιφερειακή δύναμη ή αν καταστεί ποτέ, αλλά έστω και με το ζόρι όλοι έχουν αρχίσει να την υπολογίζουν όταν μιλάνε για την ανατολική Μεσόγειο και τις θαλάσσιες ζώνες, ακόμα και σαν τον ταραξία που πρέπει να πάρει κάτι για να σταματήσει να δημιουργεί προβλήματα. Αυτή ακριβώς είναι και η επιτυχία στη στρατηγική της.
Η μόνη περίπτωση που θα οδηγούσε σε αναδίπλωση την Τουρκική ηγεσία τουλάχιστον για ένα διάστημα και όχι μονίμως φυσικά, θα ήταν μια συντονισμένη και συμπεφωνημένη ηχηρή απάντηση από ΗΠΑ, ΕΕ και χώρες της ανατολικής Μεσογείου με θιγόμενα δικαιώματα από την στάση της. Ο συντονισμός εντός της ΕΕ σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής είναι από μόνος του ένα γόρδιος δεσμός οπότε κατανοούμε τη δυσκολία του όλου εγχειρήματος. Παρ’ όλα αυτά είναι η πιο βιώσιμη και αξιόπιστη «λύση» στο πρόβλημα.
Χάρης Φιλιππάκης
Leave a Reply