28/03/2024

Βαγγέλης Μπέκας-Συνέντευξη: «Τα μυστικά στα μυθιστορήματα είναι ευλογία, στην πραγματική ζωή κατάρα»

Με αφορμή το καινούργιο του βιβλίο «Ο γιος μας»

Βαγγέλης Μπέκας

Μυστήριο, αγωνία, καταιγιστικός ρυθμός, σκληρές-κρυμμένες αλήθειες σε ένα πολύ ιδιαίτερο σκηνικό. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία του καινούργιου μυθιστορήματος του Βαγγέλη Μπέκα, «Ο Γιος μας» (Εκδ. Ψυχογιός).

Ένα παιδί που εξαφανίζεται, συγγενικές, φιλικές και άλλες σχέσεις που καταρρέουν με φόντο ένα χωριό στα σύνορα, αλλά και το μουσουλμανικό χωριό στην άλλη πλευρά του φράχτη είναι το σκηνικό.

Ο Μπέκας καταφέρνει να φτιάξει μια πολύ δυνατή περιπέτεια αλλά και να μας παρουσιάσει χαρακτήρες που όχι μόνο είναι αναγνωρίσιμοι αλλά και πολύ καλά δουλεμένοι. Οι διάλογοι του έχουν μια αμεσότητα ενώ οι εσωτερικές αγωνίες κάθε προσώπου, από τα πολλά, που πρωταγωνιστούν δείχνουν μια βαθιά και ειλικρινή ψυχολογική προσέγγισή τους.

Μου άρεσε πολύ η ατμόσφαιρα του βιβλίου αν και το βασικό του εύρημα, η εξαφάνιση ενός μικρού παιδιού, ομολογώ ότι μου έσφιξε το στομάχι από τη στιγμή που διάβασα την περίληψη στο οπισθόφυλλο. Ως πατέρας, δύο παιδιών, δεν μπορώ να διανοηθώ την κατάσταση που βιώνει ένας γονιός όταν χάνεται το παιδί του. Ο συγγραφέας κατάφερε με το στιλ της διήγησής του να με κρατήσει στις σελίδες του και τελικά να με κάνει να λειτουργήσω ως αναγνώστης που διαβάζει κάτι πρωτότυπο και ενδιαφέρον.

Οι νύξεις για τους τζιχαντιστές, που τους διαχωρίζει από τους καθημερινούς μουσουλμάνους ήταν ακόμη ένας άσσος στην ιστορία του βιβλίου.

Τελικά υπάρχουν περισσότερα κοινά μεταξύ των ανθρώπων από όσα εμπόδια στήνουν οι θρησκείες, η γλώσσα, η άλλη πλευρά του φράχτη σε τελική ανάλυση.

Επειδή όλοι αρεσκόμαστε σε «ετικέτες» δυσκολεύομαι να πω ότι «Ο Γιος μας» είναι απλώς ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, αν και διαθέτει όλα τα στοιχεία της τυπολογίας. «Ο Γιος μας» είναι ένα ψυχογράφημα της εποχής που θέλει τους ανθρώπους έρμαια στα πάθη, το παρελθόν, το αβέβαιο μέλλον και το ψυχοφθόρο παρόν τους.

Ο Βαγγέλης Μπέκας είναι ένας πολύπλευρός καλλιτέχνης που τον είχα γνωρίσει διαδικτυακά πριν από πολλά-πολλά χρόνια όταν οι blogger στην Ελλάδα είμασταν λίγοι. Το ψευδώνυμό του ήταν VitamiBarouak  (το βήτα και το μι από το όνομά του και το μπαρουάκ κρύβει την αγάπη του για τον Μπάροουζ και τον Κέρουακ) και άρχισα να παρακολουθώ τα καλλιτεχνικά του πρότζεκτ.

Σήμερα, 4 βιβλία και ένα  1ο βραβείο (από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδας) για το σενάριό του στην ταινία: «Η χύτρα», πολλά διηγήματα και οργάνωση μαθημάτων δημιουργικής γραφής μετά, ο Βαγγέλης Μπέκας μου μίλησε για να τον γνωρίσουμε καλύτερα και απάντησε με ενδιαφέροντα τρόπο σε ερωτήσεις που δεν αφορούν μόνο την υπόθεση του βιβλίου του.

Πώς ένα παιδί της πόλης, φτιάχνει μια ιστορία που διαδραματίζεται στις εσχατιές της χώρας;

Όταν η βασική ιδέα του μυθιστορήματος απαιτεί βουνά, δάση και σύνορα, είναι νομίζω η καλύτερη ευκαιρία να αποδράσεις από το γκρίζο της πόλης.

Πολλοί παρεξηγούνται με τον χαρακτηρισμό «ελληνική επαρχία» κι έχουν «εφεύρει» το ελληνική «περιφέρεια». Εσύ πώς δούλεψες για να αποδώσεις την ατμόσφαιρα του ακριτικού χωριού και τελικά σε ενοχλεί το «επαρχία»;

Για μένα δεν κάνει διαφορά. Σημασία έχεις πως η επαρχία έχει σαφώς πιο φυσιολογικούς ρυθμούς, διαθέτει την επαφή με τη φύση, τον διπλανό και τα βαθύτερα ένστικτά μας. Είναι πολύ πιο κοντά σε αυτό που στα αλήθεια είναι ο άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση επιλέγοντας ένα ακριτικό χωριό για χώρο δράσης ενός βιβλίου, σου δίνεται η δυνατότητα να προσομοιάσεις μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Κάνοντας την ιστορία σου θρίλερ μυστηρίου, ξορκίζεις και την μονοτονία της επαρχίας, που για να είμαι ειλικρινής, δεν αντέχεται.

Οι ήρωές σου έχουν μυστικά. Πόσο τα μυστικά μας καθορίζουν;

Οι ήρωες έχουν layers από μυστικά, πέπλα που πέφτουν διαρκώς αποκαλύπτοντας ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως νόμιζες. Τα μυστικά στα μυθιστορήματα είναι ευλογία, στην πραγματική ζωή κατάρα.

Ως πατέρας, δύο παιδιών, πριν ακόμη ανοίξω το βιβλίο σου μου είχε σφιχτεί το στομάχι μόνο και μόνο από την ανάγνωση του οπισθόφυλλου με την μικρή περίληψη. Και αυτό συνεχίστηκε και όσο το διάβαζα, φυσικά. Το «παιδί» ως ήρωας κάνει μια ιστορία πιο «πιασάρικη»;

Οι σχέσεις κάνουν μια ιστορία πιασάρικη. Αν μπορείς να περιγράψεις την εξέλιξη μια σχέσης πειστικά, τότε κάτι έχεις καταλάβει από αυτό που λέγεται άνθρωπος. Στο συγκεκριμένο βιβλίο η σχέση πατέρα και γιου είναι σε πρώτο πλάνο αλλά δεν είναι η μόνη. Έχουμε επίσης ερωτικές σχέσεις, τη σχέση μάνας παιδιών, αδερφικές σχέσεις, εμμονικές σχέσεις, σχέσεις καταστροφικές. Ανθρώπινη κοινωνία θα πει σχέσεις. Δράμα στο χαρτί, στην οθόνη και το πανί θα πει, τουλάχιστον για μένα, να χειρίζεσαι καλά τις σχέσεις των ανθρώπων. Βέβαια, για να μην γελιόμαστε, αν καταφέρεις να ξεδιπλώσεις ταυτόχρονα και τους φόβους μας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ε, τότε η ιστορία θα κάνει μπουμ.

Από τους ήρωες του μυθιστορήματός σου, ποιος σε δυσκόλεψε περισσότερο στο να μας τον παρουσιάσεις;

Η Άρτεμη με δυσκόλεψε περισσότερο από όλους. Στην αρχή την έλεγα Άλκηστη και ήταν όλα πιο καθαρά μέσα μου. Ξέρετε ακολουθεί κοινή πορεία με την ηρωίδα του Ευριπίδη, αλλά μην το πείτε σε κανέναν. Είναι η γυναίκα που αγαπά τόσο πολύ τον άντρα της που είναι έτοιμη να θυσιαστεί γι΄αυτόν. Αν και στη δικιά μας περίπτωση η Άρτεμη είναι σκληρό καρύδι και το αίσθημα της αυτοσυντήρησης που διαθέτει είναι ικανό να μας ξαφνιάσει.

Βαγγέλης Μπέκας

Ποιος από τους ήρωες του «Γιου μας» περιέχει περισσότερο εσένα, Βαγγέλη;

Όλοι οι ήρωες από μέσα μου ξεπήδησαν και εμπεριέχουν κάποιο κομμάτι του εαυτού μου. Όλοι τους είναι παιδιά του δημιουργού, έτσι δεν λένε, ας αφήσουμε, λοιπόν, στον αναγνώστη να αποφασίσει ποιος μου μοιάζει περισσότερο…

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Δύο άκρες σε ένα τεντωμένο σχοινί, δύο πόλοι που ποτέ δεν θα συγκλίνουν ή υπάρχουν, πλέον, περιθώρια συμπόρευσης και ομαλής συμβίωσης;

Εξαρτάται ποιες εκδοχές των θρησκειών θα επικρατήσουν. Το μουσουλμανικό χωριό που περιγράφω αποτελείται από Μπεκτατσήδες μουσουλμάνους που κυνηγήθηκαν από τους Οθωμανούς ως αιρετικοί. Οι Μπεκτατσήδες είναι πολυπληθείς στα Βαλκάνια, οι τζιχαντιστές όχι. Το γεγονός αυτό περιγράφεται στο βιβλίο, η κόντρα τους έχει δραματοποιηθεί. Μην ξεχνάμε όμως πως θα μπορούσε να καταντήσει η χώρας μας, αν κυριαρχούσαν χριστιανοί που καμώνονται τους ιεροεξεταστές. Ή οι φασίστες;

Κινηματογραφιστής και συγγραφέας, πάντα ανήσυχος καλλιτέχνης, από την εποχή των blog. Ποια γραφή σου ταιριάζει περισσότερο, ή δεν αντέχεις να ασχολείσαι μόνο με ένα αντικείμενο;

Το μυθιστόρημα είναι ο πυρήνας μου, το σενάριο η αγάπη μου, η σκηνοθεσία το χόμπι μου. Γεμίζει τις μπαταρίες μου ο πλουραλισμός και η αλληλεπίδραση των αφηγηματικών τεχνών.

Η εποχή της πανδημίας έχει αλλάξει τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε. Πιστεύεις το κλισέ: η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία;

Η φαντασία εμπνέεται από την πραγματικότητα, η πραγματικότητα είναι πέρα και πάνω από όλα. Αυτό που συμβαίνει μας θλίβει, αλλά ταυτόχρονα είναι και κάτι που μας βάζει σε εσωτερικές διεργασίες που οφείλουμε να τις χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά. Ένα βίωμα είναι και αυτό, ας το γευτούμε τηρώντας τα προβλεπόμενα μέτρα και ας γίνουμε επινοητικοί για ανταπεξέλθουμε στις συνθήκες.

Πώς αποφάσισες να αρχίσεις να γράφεις, Υπήρξε κάποιο βιβλίο ή κάποιος ήρωας που σε ενέπνευσε για μπεις στον κόσμο της συγγραφής;

Ο Σαμαράκης και ο Ντοστογιέφσκι είναι για μένα εκείνοι που με τον δικό του τρόπο ο καθένας με έσπρωξαν στον μαραθώνιο της συγγραφής.

Η Αθήνα, σήμερα, τι είδος λογοτεχνίας θα ήταν αν ήταν ένα βιβλίο;

Μεταμοντέρνο μυθιστόρημα 1000 σελίδων με αιχμές, εκπλήξεις και δυναμική, γνήσια λαϊκό και αντιελιτίστικο όπως οφείλουν να είναι όλα τα σπουδαία μεταμοντέρνα μυθιστορήματα.

Όταν κυκλοφορείς στην πόλη, αισθάνεσαι κομμάτι της ή νιώθεις ως κομμάτι ενός παζλ που δε βρίσκει τη θέση του;

Την λατρεύω την Αθήνα, νοιώθω τόσο οικεία ζώντας εδώ. Και το εντυπωσιακό είναι πως ο καθένας από εμάς γνωρίζει μια δικιά του Αθήνα. Την δημιουργούμε την Αθήνα μας ανάλογα με τις επιλογές μας.

Πες μου κάποια στερεότυπα που σε ταράζουν και θα ήθελες μέσω της τέχνης να τα αποδομήσεις.

Στο ΓΙΟ ΜΑΣ κατά κάποιον τρόπο βάλλεται το στερεότυπο ότι όλοι οι μουσουλμάνοι θέλουν το κακό μας. Άλλο ο Ερντογάν και οι εξτρεμιστές, άλλο οι απλοί μουσουλμάνοι. Αν καταφέρουμε να τα διαχωρίσουμε αυτά, ίσως να αποτρέψουμε τις νεοθωμανικές του βλέψεις.

Πιστεύεις στη στρατευμένη τέχνη;

Ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει. Ας είμαστε ελεύθεροι.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος σου φόβος και πώς τον καταπολεμάς;

Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ο ίδιος ο φόβος. Οφείλουμε να τον κάνουμε φίλο μας, να τον υπερβούμε.

Γιάννης Καφάτος


mm
About Γιάννης Καφάτος 2242 Articles
Γιάννης Καφάτος, Μπαμπάς, δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, tattoer, T-shirt maker, dj, και ποιος ξέρει τι άλλο (ακόμη). Σπούδασε πολιτικές επιστήμες πήρε όμως πτυχίο από το ΡΟΔΟΝ και άλλα συναυλιακά "ιδρύματα". Ταξιδεύει λιγότερο από όσο θα ήθελε.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*