«…κατεβαίνει … βήμα βήμα, πηγαίνοντας σε ό,τι κι αν πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια». Αυτές είναι οι τελευταίες λέξεις (έβαλα τα δεύτερα αποσιωπητικά για να μην κάνω ίσως κάποια αποκάλυψη που μπορεί να χαλάσει την απόλαυση σε μελλοντικό αναγνώστη) με τις οποίες κλείνει το μυθιστόρημα του Damon Galgut «Η υπόσχεση» (Εκδόσεις Διόπτρα), το βιβλίο που κέρδισε το βραβείο Booker 2021!
Στην «υπόσχεση» ο νοτιοαφρικανός συγγραφέας μας μεταφέρει την ιστορία μιας οικογένειας πριν και μετά το απαρτχάιντ. Παράλληλα όμως μεταφέρει και την ιστορία μιας χώρας. Οι χαρακτήρες του αλλάζουν καθώς αλλάζει η κατάσταση στην πιο πολύχρωμη χώρα της Αφρικής, που είχα την τύχη να επισκεφτώ με αφορμή, κάτι που αναφέρεται και μέσα στο βιβλίο.
Η οικογένεια, στα 4 κεφάλαια του βιβλίου συναντιέται πάντα σε μια κηδεία. Αποχαιρετούν έναν συγγενή και παράλληλα ένα κομμάτι της ζωής τους. Άλλοι προσαρμόζονται στις αλλαγές, άλλοι δεν αντέχουν, άλλοι χάνονται, άλλοι προχωρούν.
Εκείνη που αλλάζει περισσότερο από όλους είναι και η ίδια που μένει σταθερή στις αξίες, στην «υπόσχεση» που δίνει ο πατέρας στην ετοιμοθάνατη μητέρα της: Θα παραχωρήσει το σπιτάκι που ζει η υπηρέτρια τους στην ίδια και την οικογένειά της. Κι όσο ο πατέρας, και οι άλλοι συγγενείς δεν τηρούν την υπόσχεση που δόθηκε πάνω από ένα νεκροκρέβατο τόσο η κεντρική ηρωίδα πεισμώνει. Δεν έχει σημασία αν τελικά καταφέρνει να εκπληρώσει την υπόσχεση. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι ως ηρωίδα βιβλίου εξελίσσεται και τολμάει να προχωρήσει τη ζωή της μέσα στις αλλαγές που συντελούνται στην πατρίδα και την οικογένειά της και να μείνει πιστή στις αρχές της. Δεν χάνεται, δεν χάνει τον εαυτό της παρά το γεγονός ότι ανήκει σε έναν μικρόκοσμο και μια κοινωνία που αλλάζει. Επιμένει και αντιστέκεται.
Το βιβλίο είναι πολύ περισσότερα από μια οικογενειακή «σάγκα», γιατί μέσα από τους ήρωες μας μεταφέρει και το κλίμα των αλλαγών που συντελούνται λίγα χρόνια πριν και λίγα χρόνια μετά την κατάργηση του απαρτχάιντ. Η απώλεια, και η απογοήτευση διατρέχουν πολλούς από τους ήρωες του βιβλίου.
Το κείμενο του βιβλίου είναι ένα «σεντόνι», ένα μονορούφι λέξεων και εικόνων, ένα συνεχές πανόραμα των οικογενειακών σχέσεων, των ψυχικών διακυμάνσεων, των εξάρσεων, των πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών, της κατατονίας, της απογοήτευσης, της διάψευσης και εν τέλει της λύτρωσης.
Ο αφηγητής αλλάζει πρόσωπα, η χρονική σειρά αλλάζει σαν μια κάμερα που αλλάζει πλάνο και πάντα βρίσκει εκείνη τη γωνία, εκείνη τη σκηνή που σαγηνεύει τον θεατή. Ο αναγνώστης, στην προκειμένη περίπτωση η αφεντιά μου περιπλανιέμαι από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο, χωρίς να χάνω τον ειρμό της φρενήρους αφήγησης που έχει επιλέξει ο χαρισματικός συγγραφέας. Προφανώς η μεταφράστρια του βιβλίου, Κλαίρη Παπαμιχαήλ, είχε ένα πολύ βαρύ φορτίο να σηκώσει και νομίζω ότι ως αναγνώστες της οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ που μας επέτρεψε να μπούμε σε αυτόν τον ιδιότυπο κοινωνικό και πολιτικό κόσμο που έχτισε ο Γκάλγκουτ στην «υπόσχεση».
Με συνεπήρε ο ρυθμός και η εσωτερική δράση των ηρώων που σε συνδυασμό με τα εξωτερικά ερεθίσματα μιας τόσο ιδιαίτερης χώρας έκαναν την ανάγνωση του βιβλίου μια συναρπαστική απόλαυση.
Ελπίζω να το απολαύσετε, ή αν το έχετε διαβάσει να «σχολιάσουμε» παρέα τι μας άρεσε ή τι τυχόν δεν άρεσε σε κάποιους από εσάς.
Γιάννης Καφάτος.
Λίγα λόγια για τον Damon Galgut (Ντέιμον Γκάλγκουτ)
Ο Damon Galgut είναι Νοτιοαφρικανός μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1963 στην Πρετόρια και εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα σε ηλικία δεκαεπτά ετών. Ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος για το βραβείο Booker με το έργο του The Good Doctor το 2003 (Ο καλός γιατρός, Ωκεανίδα, 2005) και για δεύτερη φορά το 2010 με το In a Strange Room. Το πρόσφατο μυθιστόρημά του Arctic Summer ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Walter Scott και Folio, ενώ το έργο του The Quarry μεταφέρθηκε το 2020 στον κινηματογράφο. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Κέιπ Τάουν. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί συνολικά σε δεκαέξι γλώσσες
Leave a Reply