Υπάρχει ένας θρύλος του 19ου αιώνα που εξιστορεί μια συνάντηση της Αλήθειας με το Ψέμα. Το Ψέμα καλημέρισε την Αλήθεια λέγοντάς της: «Ωραία μέρα σήμερα». Η Αλήθεια διαπίστωσε ότι η μέρα ήταν όντως ωραία κοιτάζοντας τον ουρανό. Περπάτησαν για λίγο ώσπου έφτασαν σε ένα μεγάλο πηγάδι γεμάτο νερό. Το Ψέμα βούτηξε το χέρι του στο νερό και γυρίζοντας στην Αλήθεια της είπε: «Ωραίο και ζεστό το νερό. Θες να κολυμπήσουμε μαζί»; Η Αλήθεια όντας πάλι καχύποπτη δοκίμασε με το χέρι της το νερό και διαπίστωσε ότι ήταν πράγματι ζεστό. Μπήκαν λοιπόν και οι δυο τους στο νερό και αφού κολύμπησαν για αρκετή ώρα, το Ψέμα βγήκε από το πηγάδι, φόρεσε τα ρούχα της Αλήθειας και εξαφανίστηκε. Η Αλήθεια θυμωμένη βγήκε γυμνή τρέχοντας παντού και ψάχνοντας απεγνωσμένα το Ψέμα ώστε να καταφέρει να πάρει τα ρούχα της πίσω. Ο κόσμος αντικρίζοντας τη γυμνή Αλήθεια ένιωθε να πλημμυρίζεται είτε από ντροπή είτε από θυμό. Μη αντέχοντας το θέαμα γύριζε το βλέμμα του αλλού. Η φτωχή Αλήθεια ντροπιασμένη γύρισε στο πηγάδι και χώθηκε εκεί για πάντα. Από τότε το Ψέμα γυρίζει ανενόχλητο και ντυμένο σαν Αλήθεια ικανοποιεί τα τερτίπια του κόσμου, ο οποίος με κανέναν τρόπο δεν θέλει να δει τη γυμνή Αλήθεια.
Μια αλήθεια για τα ψέματα είναι ότι το να ψεύδεται κάποιος είναι μια πράξη συνεργασίας. Από τα λεγόμενα λευκά ψέματα (μικρά και ασήμαντα) μέχρι τα μεγάλα σοβαρά ψέματα το άτομο ακολουθεί μια κοινωνική τακτική. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει ένας άνθρωπος ψεύδεται για τους εξής οκτώ λόγους: για να κολακέψει κάποιον, για να εκμεταλλευτεί κάποιον, για να επηρεάσει ή να πείσει κάποιον, για να αποφύγει μια συνέπεια, για να εντυπωσιάσει, για να πετύχει ένα θετικό αποτέλεσμα και τέλος για να διατηρήσει ένα προηγούμενο ψέμα. Το κοινό σημείο σε αυτούς τους λόγους είναι ότι το άτομο που ψεύδεται έχει θέμα με τον έλεγχο. Ο διακαής του πόθος να ελέγχει καταστάσεις και ανθρώπους τον οδηγεί να επιλέγει το ψέμα ως την μόνη αποτελεσματική κοινωνική τακτική. Η επιθυμία του για έλεγχο τον οδηγεί να βρει πλάγιες μεθόδους να επιβληθεί. Για να το πετύχει αυτό χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή του ατόμου που επιτρέπει να ελέγχεται. Το ψέμα, λοιπόν, χρειάζεται δύο: αυτόν που ελέγχει και αυτόν που ελέγχεται. Γι΄ αυτό το λόγο λέμε ότι το να ψεύδεται κάποιος είναι μια πράξη συνεργασίας.
Πολλές φορές συμμετέχουμε άθελά μας σε μια τέτοια κατάσταση διότι δεν περιμένουμε να ακούσουμε ψέματα από αγνώστους. Όταν όμως τα ψέματα έρχονται από άτομα του περιβάλλοντός μας σίγουρα να σταματήσουμε να το επιτρέπουμε αυτό είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής μας και η κάλυψη των κενών στην αυτοαναγνώρισή μας.
Όταν νιώσουμε σίγουροι για τον εαυτό μας δύσκολα θα επιτρέψουμε σε κάποιον άλλον να μας ελέγχει με ψευδείς πληροφορίες και χαρακτηρισμούς.
Ασημίνα Καραμαλέγκου, Σύμβουλος Ψυχικής υγείας – Life Coach
Φωτογραφία: Ο πίνακας με την Αλήθεια να βγαίνει από το πηγάδι είναι του Γάλλου Jean-Léon Gérôme, 1896
Leave a Reply