Η διαχείριση ενός συναισθήματος συνδέεται άμεσα με την άσκηση μιας συμπεριφοράς. Για παράδειγμα ο θυμός είναι συναίσθημα και η επιθετικότητα είναι συμπεριφορά. Η διαχείριση θυμού συνδέεται με τον τύπο συμπεριφοράς που επιλέγουμε να υιοθετήσουμε. Υπάρχουν τρεις τύποι συμπεριφοράς: η επιθετική, η παθητική και η διεκδικητική.
Στην επιθετική συμπεριφορά το άτομο δεν ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των άλλων και είναι επικεντρωμένο στην υπεράσπιση των δικών του. Στην παθητική συμπεριφορά το άτομο υπερασπίζεται τα δικαιώματα των άλλων και όχι τα δικά του και στην επιμονή του να ευχαριστεί τους άλλους δεν λέει «όχι» υποχωρώντας συνήθως εις βάρος του ίδιου του εαυτού. Στην παθητική συμπεριφορά το άτομο θυματοποιείται και νιώθει τελικά οίκτο για τον εαυτό του. Τέλος, στη διεκδικητική συμπεριφορά το άτομο νιώθει ίσος με τους άλλους και υπερασπίζεται με το ίδιο σθένος αμφότερα τα δικά του δικαιώματα και τα δικαιώματα των άλλων. Στη διεκδικητική συμπεριφορά το άτομο συνδιαλέγεται με επιτυχία, έχει αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό και εκδηλώνει εκτίμηση και σεβασμό και προς τους άλλους. Ας δούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μη διεκδικητικής συμπεριφοράς, πώς μπορεί το άτομο να την αναγνωρίσει και πώς μπορεί να εκπαιδευτεί στο να είναι διεκδικητικό στην καθημερινότητά του.
Ένα άτομο που αφιλτράριστα ανταποκρίνεται στις υπερβολικές απαιτήσεις των άλλων και πιέζεται να τις ικανοποιήσει έχει ελλιπή διεκδικητικότητα. Επίσης, άλλα χαρακτηριστικά μη διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι όταν το άτομο περιμένει στωικά να εξυπηρετηθεί, του παίρνουν την σειρά, δεν διαμαρτύρεται και δεν εκφράζει την ενόχλησή του. Επιπρόσθετα, αισθάνεται φόβο μπροστά σε άτομα που τα θεωρεί ισχυρά, αποφεύγει την αρνητική κριτική και δύσκολα αποδέχεται τη θετική κριτική. Εάν αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά ενδεχομένως να μην κατέχουμε επικοινωνιακές δεξιότητες με αποτέλεσμα να έχουμε δυστοκία στις κοινωνικές μας σχέσεις.
Συνήθως χαρακτηριζόμαστε από παθητικότητα, η οποία είναι συμπεριφορά. Υπάρχει κίνδυνος το συναίσθημα που συνδέεται με μια τέτοια συμπεριφορά να είναι θυμός που δεν εκφράζεται και ως καταπιεσμένο συναίσθημα προκαλεί δυσάρεστες σωματικές εκδηλώσεις.
Το άτομο θα χρειαστεί να δουλέψει με την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησής του. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες που θα ευνοήσουν τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Επίσης, θα εκπαιδευτεί στο να υπερασπίζεται τα ατομικά του δικαιώματα, να λέει ‘’όχι” όταν κάτι του προκαλεί δυσφορία και να μπορεί να αποδεχτεί τη θετική κριτική χωρίς να αισθάνεται συστολή και ντροπή.
Για να γίνει άσκηση στη διεκδικητική συμπεριφορά, το άτομο θα πρέπει να αναγνωρίσει τις καταστάσεις τις οποίες θέλει να διεκδικήσει και να αναρωτηθεί τους λόγους που τον εμποδίζουν να το κάνει. Θα είναι μια αρχή ώστε η παθητικότητα να τροποποιηθεί σταδιακά σε διεκδικητική συμπεριφορά.
Ασημίνα Καραμαλέγκου, Σύμβουλος Ψυχικής υγείας – Life Coach
Leave a Reply