Η Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι ένας χαμογελαστός άνθρωπος. Όσες φορές έχουμε βρεθεί παρατηρώ πάντα ότι έχει μια ευγένεια, φυσική, σαν το νερό που αναβλύζει. Είναι μια ντελικάτη γυναίκα, σπουδαία επιστήμονας και ως συγγραφέας καταφέρνει πάντα να πιάνει την εποχή της με έναν ξεχωριστό τρόπο. Η παθογένεια της κάθε εποχής που περιγράφει στα βιβλία της μοιράζεται με τόσο φυσικό τρόπο στους ήρωες της, και κυρίως στις ηρωίδες της, κάνοντας έτσι τα λογοτεχνικά της έργα “εγχειρίδια” για σκέψη και εσωτερικό διάλογο.
Πολλές φορές έχω πει στον εαυτό μου: αυτό το βιβλίο “ήρθε” στα χέρια σου την κατάλληλη ώρα. Με τα βιβλία της Φωτεινής Τσαλίκογλου αισθάνομαι πάντα έτσι.
Όμως οι σκέψεις των ηρώων της έχουν ακόμη ένα θετικό: προσφέρουν μια ασφάλεια, ακόμη και αν αγωνιάς. Σε φέρνουν αντιμέτωπο με τον εαυτό σου, με αλήθειες που τις ξέρεις και σε πονάνε – ακόμη κι αν δεν τις έχεις εκφέρει φωναχτά. Έχουν μια σκληρή ειλικρίνεια!
Ακόμη κι αν οι ήρωές της συνθλιβονται πάντα υπάρχει μια χαραμάδα αισιοδοξίας κι έτσι εγώ ως αναγνώστης γλιτώνω με αμυχές και πλήθος σκέψεων. Άρα γίνομαι πιο δυνατός.
Αυτά σκεφτόμουν όταν έφτασα στην τελευταία σελίδα του νέου της έργου: Η Μετακόμιση.
Μια μάχη δίνει η ηρωίδα της. Όχι μόνο τις τελευταίες ώρες πριν αλλάξει για πάντα τη ζωή της. Δίνει μάχες από τα μικράτα της. Όπως όλοι μας!
Κατά την προσφιλή μου τατκτική δεν θα σου μιλήσω για την υπόθεση του βιβλίου.
Θα σε αφήσω να γνωρίσεις την συγγραφέα και το βιβλίο της – ελπίζοντας ότι θα το καταφέρω – μέσα από την κουβέντα που κάναμε.
Μια μάχη δίνει η ηρωίδα της. Όχι μόνο τις τελευταίες ώρες πριν αλλάξει για πάντα τη ζωή της. Δίνει μάχες από τα μικράτα της. Όπως όλοι μας!
Κατά την προσφιλή μου τατκτική δεν θα σου μιλήσω για την υπόθεση του βιβλίου.
Θα σε αφήσω να γνωρίσεις την συγγραφέα και το βιβλίο της – ελπίζοντας ότι θα το καταφέρω – μέσα από την κουβέντα που κάναμε.
Φωτεινή, ξεγελάει το θάνατο με τις λέξεις ένας συγγραφέας;
Αυτό είναι το εξωφρενικό στοίχημα της γραφής. Η αίσθηση ότι ξεγελάς το θάνατο. Η έστω ότι για μια φευγαλέα στιγμή του κλείνεις συνωμοτικά το μάτι.
Η ηρωίδα σου είναι ένας μοναχικός άνθρωπος, είναι πιο πολλοί οι μοναχικοί άνθρωποι σήμερα γύρω μας;
Πως να ορίσουμε τον μοναχικό άνθρωπο; Ποιός δεν έχει νιώσει μοναχός μέσα στον συνωστισμό μιας γιορτής; Μέσα σε μια οικογένεια, Μέσα σε μια σχέση; Ποιός δεν έχει νιώσει μοναξιά αναζητώντας τη συντροφιά του δυσεντόπιστου και ακατάδεχτου εαυτού του; Η ηρωίδα μου σε κάθε περίπτωση έχει μείνει μόνη στη ζωή αλλά σου δίνει την εντύπωση ότι η μοναχικότητά της δεν την βυθίζει σε μια παρατεταμένη θλίψη. Αντίθετα βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς επαγρύπνησης. Με το μυαλό και τις αισθήσεις της βρίσκεται σε μια γοητευτική εγρήγορση.
Γιατί έχουμε την ανάγκη “φανταστικών κόσμων” ή για να το πω καλύτερα “φανταστικών ιστοριών” για να αισθανόμαστε καλύτερα;
Γιατί η πραγματικότητα έτσι όπως είναι δεν μας είναι αρκετή. Από την πρώτη στιγμή που γεννιόμαστε η πραγματικότητα δεν μας αρκεί. Είτε είναι χλωμή και πλαδαρή και άνευρη, είτε είναι οδυνηρή και μας πληγώνει. Το βρέφος που θηλάζει, το μωρό που δεν αποχωρίζεται το δάχτυλο από το στόμα του, αργότερα τον αρκούδα του, ένα κομματάκι από το κουβερτάκι του, ήδη από εκείνη τη στιγμή πασχίζει με αυτό που λέτε ‘’φανταστικούς κόσμους’’ να ‘’αισθάνεται καλύτερα’’.
Είναι ένα προνόμιο του ψυχισμού μας, του οργανισμού μας στο σύνολο του. Το ‘’χάρισμα’’ αυτό βέβαια δεν είναι πάντα ανώδυνο και δεν είναι πάντα με το μέρος μας. Τείνει κάποτε να μας καταστήσει υποχείριο σε ανύπαρκτους παραδείσους…να μας μεταμορφώσει σε μαλθακά κι ανήμπορα πλάσματα, απρόθυμα να δοκιμάσουν και να δοκιμαστούν από τις αντίξοες περιστάσεις που απειλητικά προσμένουν στη γωνία….
Με άλλα λόγια η μη ανθεκτικότητα στη ματαίωση και στην αναπόφευκτη στέρηση είναι ο μεγάλος κίνδυνος της επανάπαυσης μας μέσα σε φανταστικούς κόσμους.
Η μνήμη, που κρατάει πρωταγωνιστικό ρόλο στο βιβλίο σου, είναι αποκούμπι, είναι καταφύγιο ή μπορεί να είναι μαρτύριο;
Είναι όλα αυτά μαζί και κάτι παραπάνω που δεν μπαίνει σε λέξεις.
Παρατηρώ ότι οι γυναίκες είναι πάντα πιο βασανισμένες στα βιβλία σου. Γιατί; Πιστεύεις ότι όντως η γυναίκα σήμερα υποφέρει περισσότερο;
Έχει ένα προνόμιο η γυναίκα να μην σπεύδει να συγκαλύψει τη θλίψη και το παράπονο. Ίσως το “είμαι γυναίκα” σημαίνει και μια μεγαλύτερη διαθεσιμότητα όχι στον πόνο αλλά στην έκφραση του. Το παράπονο, το αίτημα αγάπης, το βάσανο μοιάζουν να είναι στοιχεία της ‘θηλυκότητας της. Αναπόσπαστο κομμάτι του τι σημαίνει ‘’είμαι γυναίκα’’ Πρόκειται βέβαια για ένα μαθημένο ρόλο που συχνά χρησιμοποιείται και ως στρατηγική επιβίωσης. Γαλουχήθηκε δεν γεννήθηκε με αυτόν.
Ο σημερινός νεοέλληνας τι χρειάζεται περισσότερο: την προηγούμενη ευημερία (έστω και την πλαστή – όπου ήταν τέτοια) ή πολλές συνεδρίες ψυχανάλυσης;
Αλίμονο αν τον περιορίζαμε σε ένα από τα δυο. Εκτός κι αν μέσα από τις συνεδρίες και την συνακόλουθη εγρήγορση της σκέψης κατάφερνε να απαλλαγεί από την ανάγκη πλαστικών ονείρων και πλασματικών ευημεριών.
Όμως ανάμεσα σε μια πλαστή ευημερία και σε μια ψυχανάλυση απλώνονται άλλες, δεκάδες εκδοχές ύπαρξης και συνύπαρξης. Ας τις αναζητήσουμε. Η περιπέτεια της αναζήτησης και μόνο υπόσχεται μια κάποια ευφορία ύπαρξης ενδυναμώνοντας το μαγικό όργανο που κάνεις δεν μπορεί να μας υφαρπάξει: To μυαλό και τη δύναμη της σκέψης να μας εκπλήσσει όσο αναπνέουμε…..
Ποιες θεωρείς “πληγές” του σήμερα που λαβώνουν τους ανθρώπους;
Την εξάρτηση από την πλαστή ευημερία. Τη νοσηρή και επίμονη νοσταλγία της.
Από τις ηρωίδες σου, ως τώρα ποια είναι πιο πολύ “Φωτεινή”
Νομίζω η κυρία Ευρυδίκη της Μετακόμισης και Μάρθα Φρόιντ. Η καθεμιά τους Φωτεινή αλλά με πολλά (και απαραίτητα) σκοτάδια επιμένει να μου ψιθυρίζει αλήθειες που θα ήθελα να είναι δικές μου.
Ποιον φόβο κουβαλάς από παιδί, και ποιον φόβο πιστεύεις ότι έχεις καταφέρει να “νικήσεις”
Το φόβο ότι θα χάσεις την αγάπη που σε περιβάλλει. Ότι θα μείνεις εκτός νυμφώνος. Ένα ανέστιο και δίχως στοργή πλάσμα. Ότι θα είμαι αόρατη. Βοήθεια θα φωνάζω. Και δεν θα βγαίνει φωνή. Μια εκκωφαντική σιωπή θα καλύψει τα πάντα.Τέτοιοι, αδάμαστοι έως τα σήμερα, φόβοι.
Μπορούν οι λέξεις – που γράφετε εσείς οι συγγραφείς – να αλλάξουν τον κόσμο;
Πόσο ολιγοφρενείς και παράφρονες θα ήμασταν, οι συγγραφείς, αν πιστεύαμε ότι με τις λέξεις μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο….. Kαι πόσο ανυπόφορα πολιτικά ορθοί αν δεν το πιστεύαμε. Απο τα δυο διαλέγω την παραφροσύνη ακόμα και την ολιγοφρένεια…..
Γιάννης Καφάτος
Το βιβλίο “Η Μετακόμιση” της Φωτεινής Τσαλίκογλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη
Leave a Reply