19/03/2024

Γιάννης Σκαραγκάς: Λέω ιστορίες για να δοκιμάσω τη δική μου μαρτυρία στις αλήθειες του κόσμου

Συνέντευξη

Σκαραγκάς

Το καινούργιο βιβλίο του Γιάννη Σκαραγκά, «Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο» (Εκδόσεις Κριτική)  διαδραματίζεται σε μία Αθήνα που από αποφόρι της Ανατολής προσπαθεί να γίνει ένα καλοραμμένο ρούχο της Δύσης. Βεβαίως, όπως καλά ξέρουμε, τίποτα δε γίνεται δωρεάν και χωρίς κόστος.
Η δεκαετία του ’30 ζωντανεύει την ατμόσφαιρα των σαλονιών της Αθήνας και του λούμπεν Πειραιά μέσα από μια καλοστημένη ιστορία με πολλούς σκελετούς στα ντουλάπια και στα χρυσοποίκιλτα συρτάρια της πόλης.

Είμαι χαρούμενος κάθε φορά που διαβάζω τον Γιάννη Σκαραγκά γιατί έτυχε να τον γνωρίσω από την πρώτη του συγγραφική δράση. Το 2002 στο Mega εμφανίστηκε ένα ελληνικό θρίλερ με τον τίτλο «Επιφάνεια» και μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Έτσι ανακάλυψα τον Σκαραγκά και τον είχα καλέσει τότε στην εκπομπή που είχα στον Rock FM να μιλήσουμε για αστυνομικά θρίλερ. Δεν ήταν τόσο της μόδας όσο σήμερα. Και το Mega, πάντα πρωτοπόρο – για μια εποχή – είχε τολμήσει να  εμπιστευτεί έναν νέο συγγραφέα. Έπαιζε κι έναν ρόλο τότε στη σειρά ο σημερινός συγγραφέας μας.

Από τότε μέχρι σήμερα ο Γιάννης Σκαραγκάς έχει επενδύσει στη γραφή του και στη συγγραφή και είναι ένα πρόσωπο που άρθρα και κείμενά του φιλοξενούνται σε αμερικανικά και ευρωπαϊκά περιοδικά, γράφει στα αγγλικά και τα ελληνικά όχι μόνο βιβλία αλλά και σενάρια και θεατρικά έργα. Αυτή την εποχή  δουλεύει το σενάριο της νέας ταινίας που υπογράφει σε παραγωγή της Έμμα Τόμσον και του Τζορτζ Πελεκάνος.

Ας ξανάρθουμε όμως στο πρόσφατο βιβλίο του.

Το «Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο» είναι ένα μικρό σε όγκο αλλά τεράστιο σε ουσία βιβλίο που ξεπερνάει το αστυνομικό ως «ταμπέλα» και προχωράει σε μια ουσιαστική καταγραφή χαρακτήρων και μιας εποχής, αναδεικνύοντας τις ομοιότητες με το σήμερα.

Οι ήρωές του, πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, είναι πρόσωπα που κρύβουν μυστικά και βασανίζονται από αυτά. Η πόλη, και η Αθήνα και ο Πειραιάς, δεν είναι απλό σκηνικό της δράσης, είναι  ένας «χαρακτήρας» που επηρεάζει τα πρόσωπα που επιλέγει να μας παραδώσει ο συγγραφέας.

Οι ήρωες του βιβλίου του Σκαραγκά κουβαλάνε μέσα τους τον βιασμό, άλλοι κυριολεκτικά, άλλοι μεταφορικά όμως με τα ίδια ψυχικά αποτελέσματα για τις ζωές τους. Τα μυστικά όσο κι αν θάβονται έρχεται η στιγμή που έρχονται στο φως και τότε το συννεφάκι ή το χαμοκρέββατο που είχε στήσει κάποιος για να τα αποφεύγει, αποχωρεί και έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν και εν τέλει τον ίδιο του τον εαυτό.

Η αστυνομική χροιά του βιβλίου είναι εξίσου δυνατή με την αισθητική, συναισθηματική και ψυχολογική  αντιμετώπιση της ιστορίας και των ηρώων που επιλέγει ο συγγραφέας.

Η περιγραφή του βιασμού ανηλίκων από τους ανθρώπους που υποτίθεται τους προφύλασσαν στο ίδρυμα του Πειραιά είναι τόσο αριστοτεχνικά δομημένη και διατρέχει σαν μικρά φλας το βιβλίο που πραγματικά με άφησε άφωνο.

Λέξεις προσεγμένες, ρυθμός δυνατός, πολλές επιλογές για ταύτιση με κάποιον από τους ήρωες που φυσικά δεν είναι μονοσήμαντοι. Η ανάγνωση του βιβλίου μόνο απόλαυση μπορεί να δώσει, νομίζω ακόμη και στους δύσκολους αναγνώστες, ενώ την ίδια ώρα είναι προσιτό ακόμη και σε μη βιβλιοφάγους.

Η Ελλάδα με τους χιλιάδες πρόσφυγες, τους «τουρκόσπορους» προσπαθεί να ορθοποδήσει εκλιπαρώντας στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο για ένα δάνειο. Η καλή κοινωνία της Αθήνας καταγράφεται στις κοσμικές σελίδες των εφημερίδων και ο διάσημος κοσμικογράφος γίνεται ήρωας του χειρότερου εφιάλτη του. Να, αυτό μόνο λέω για την υπόθεση, που δε μ’ αρέσει να μιλάω γι’ αυτή όταν γράφω για το βιβλίο που διάβασα.
Φυσικά και διαβάζοντας το βιβλίο αμέσως λες: α, να μια καλή ιδέα να την κάνουν μια σούπερ σειρά. Αλλά ποιο κανάλι επενδύει σήμερα σε μια σειρά εποχής; Μάλλον οι μέρες της τηλεοπτικής τόλμης παρήλθαν, αλλά ας μην είμαστε εντελώς απαισιόδοξοι.  

Μέχρι λοιπόν να το δούμε σε κάποιο κανάλι ή στο Netflix ως σειρά, το βιβλίο «Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο» του Γιάννη Σκαραγκά , έχουμε τη δυνατότητα να το φτιάξουμε μόνοι μας, στο μυαλό μας.
Διαλέξτε σε πόσες «σεζόν» θα το …δείτε, ανάλογα με τον ρυθμό που διαβάζετε και απολαύστε μια συγκλονιστική ιστορία γραμμένη με μαεστρία!
(Προκαταβολικά να αναφέρω ένα μεγάλο ευχαριστώ για την εκ βαθέων εξομολόγηση του συγγραφέα στο πλαίσιο της συνέντευξης μας!)

Από την «Επιφάνεια», που ήταν η αφορμή της γνωριμίας μας, μέχρι το «Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο», 18 χρόνια μετά, τι είναι αυτό που σε χαρακτηρίζει ως άνθρωπο και ως συγγραφέα;

Η περιέργειά μου για τον ανθρώπινο χαρακτήρα και κυρίως για όσα δεν εκδηλώνονται με έναν εύληπτο τρόπο. Εμβαθύνω στους ανθρώπους και στις ιστορίες τους γιατί μπορώ να καταλάβω το πόσο έμφυτο είναι να πληγώνεις όσους σου εμπιστεύονται ένα ακριβό κομμάτι τους, και πόσα εγκλήματα μπορούν να γίνουν με αυτό το κομμάτι στα λάθος χέρια.

Τα μυστικά, που ταλαιπωρούν και τους ήρωές σου, πιστεύεις ότι μερικές φορές πρέπει να παραμένουν μυστικά ή είσαι της άποψης του «όλα στο φως»;

Κατανοώ τη σημασία της αποκάλυψης και της εξομολόγησης, αλλά είμαι συγγραφέας και όχι θεραπευτής. Πιστεύω στα μυστικά, τα θεωρώ απαραίτητη προϋπόθεση συντριβής και εξέλιξης. Είναι η φύση του χαρακτήρα μας: Υπάρχουν πράγματα που δεν θέλουμε να δούμε και άλλα που δεν θέλουμε να πούμε. Και στις δύο περιπτώσεις ο κόσμος δεν θα είναι ούτε τυφλός ούτε βουβός.

Θεατρικά, σενάρια, βιβλία, μια δόση ηθοποιίας στο παρελθόν, καθηγητής δημιουργικής γραφής, τι άλλο ονειρεύεσαι και ακόμη δεν το έχεις τολμήσει;

Αυτά είναι οι διαφορετικές εκδοχές της ίδιας λειτουργίας και δουλειάς: λέω ιστορίες— όχι για να εκφράσω την αλήθεια μου, αλλά για να δοκιμάσω τη δική μου μαρτυρία στις αλήθειες του κόσμου. Βάζω σε μια δική μου σειρά τις λέξεις, γιατί δεν με θεωρώ επίκεντρο αυτού του κόσμου. Την τελευταία δεκαετία δουλεύοντας συγγραφικά σε διαφορετικές χώρες έχω μάθει να πειθαρχώ τις φιλοδοξίες μου. Δεν έχω αόριστα όνειρα. Με ενδιαφέρουν συγκεκριμένα βραβεία και δουλειές, συγκεκριμένες επιτυχίες. Πιο πρακτικά θα έλεγα απλώς ότι θέλω κάθε νέα σεζόν να με βρίσκει με κάτι πιο απαιτητικό.

Σκαραγκάς

Πότε ήξερες ότι θα γίνεις συγγραφέας; Πριν απ’ αυτό τι ήθελες να γίνεις ως μικρό παιδί;

Είχα μια αφόρητη πρώιμη εφηβεία, ήμουν περιθωριοποιημένος και έζησα μπούλινγκ τις εποχές που δεν γνώριζα τις δυνάμεις μου. Στο Γυμνάσιο, ήμουν αόρατος – δεν άντεχα να έχω χαρακτηριστικά που να με ξεχωρίζουν. Εκείνη την εποχή μία καθηγήτρια, που πίστευε πολύ στον τρόπο που έγραφα, με δήλωσε σε έναν πανελλαδικό διαγωνισμό δοκιμίου για μεγαλύτερους μαθητές του Λυκείου. Θυμάμαι ακόμα και τώρα την έκπληξη των άλλων, όταν ανακοινώθηκε το βραβείο μου. Απέκτησα μορφή και βάρος για πρώτη φορά. Κατάλαβα ότι μέσα στη θλίψη μου είχα αδιαφορήσει για κάποιο χάρισμα που με διαφοροποιούσε από όσους μου έκαναν τη ζωή δύσκολη. Ήξερα ότι η σιωπή μου δεν σήμαινε ότι δεν έχω φωνή, και η χειροπιαστή απόδειξη ήταν ένα ταλέντο για να διοχετεύσω αυτή τη φωνή αλλού. Πολλά χρόνια αργότερα όταν άρχισα να βραβεύομαι ως αγγλόφωνος συγγραφέας σε ΗΠΑ και Ευρώπη, ευχόμουν να μπορούσα να γυρίσω πίσω σε εκείνο το παιδί και να του εξηγήσω ότι αυτό το ταλέντο θα τον μεταμορφώνει σε κρίσιμες στιγμές στη ζωή του και ότι θα αποδειχθεί το πιο αξιόπιστο εισιτήριό του για τον κόσμο.

Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει την απόλαυση και τις ηδονές και ξοδεύονται σε απλή κατανάλωση (συναισθημάτων);

Είναι πολύπλοκο θέμα, ιδίως σε μια εποχή που κανένας διαχωρισμός δεν διασφαλίζει την υπεροχή του καλύτερου. Σε ό,τι αφορά όμως το μυθιστόρημά μου και την Ευρώπη του Μεσοπολέμου, είναι ακριβώς η εποχή που μια νέα τάξη απογοητευμένων ρομαντικών και πληγωμένων πιστών πέφτει με τα μούτρα στις ηδονές και την απόλαυση—και το πρόβλημα δεν είναι ότι χάνουν το μέτρο: ο κίνδυνος στον οποίο εκτίθενται, είναι ότι τις χρησιμοποιούν για να παραβλέψουν τις ρεαλιστικές πληγές και τα τραύματα.
Η Ελλάδα συγκεκριμένα έχει γεμίσει πρόσφυγες από τα προηγούμενα χρόνια, οι οποίοι διπλασιάζουν σχεδόν τον πληθυσμό της Αθήνας και αντιμετωπίζονται ως εστίες μόλυνσης και ανηθικότητας.
Οι «Τουρκόσποροι» είναι μια νέα Αθήνα που ζει σε καταυλισμούς και γκέτο, δημιουργώντας έναν καινούργιο χάρτη. Για αυτό επέλεξα σαν υπόβαθρο την αναφορά στον βουβό κινηματογράφο της εποχής και το ρεμπέτικο πριν μπει στα αστικά σαλόνια. Ήθελα να δώσω υπόσταση σε αυτό το άπιαστο κομμάτι της φαντασίωσης και της ηδονικής μυθολογίας της εποχής.

Ποια κοινά στοιχεία έχουν η σημερινή Αθήνα και ο Πειραιάς με την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία του «Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο»;

Είναι απάνθρωπες πόλεις προνομιούχων και δύσμοιρων, πληγωμένες από την οικονομική κρίση, το έγκλημα και χωρίς την ελπίδα της αλλαγής. Έχουν όμως και κάτι συναρπαστικό. Όσο απρόβλεπτο και να είναι το κακό, άλλο τόσο ακάματο είναι το καλό—και στις δύο αυτές εποχές όλα μπορούν να σου συμβούν.

Αν «είμαστε τα βιβλία και οι μουσικές μας», μου απαριθμείς τη δική σου δεκάδα που σε χαρακτηρίζει; (πέντε και πέντε )

Σκαραγκάς

Θα ήταν μια ατελείωτη λίστα, γι’ αυτό θα την περιορίσω σε βιβλία και μουσικές σχετικές με την εποχή, στην οποία διαδραματίζεται το βιβλίο μου. Από τραγούδια θα πρότεινα τα πρώτα ρεμπέτικα που ηχογραφήθηκαν στην Αμερική από τον Τζακ Γκρέκορι, την Μαρίκα Παπαγκίκα και τον Γιώργο Κατσαρό (Θεολογίτη). Από βιβλία με ενδιαφέρει πολύ ο επώδυνος ρεαλισμός της Αιολικής Σχολής αλλά και ο ιδιότυπος μοντερνισμός των συγγραφέων που εκπροσωπούν τα περιοδικά Νέα Γράμματα αλλά και οι Μακεδονικές Ημέρες (στη Θεσσαλονίκη) — οι οποίοι εισάγουν με κάποιον τρόπο μια έντονη προσωπική οπτική στην αναπαράσταση της πραγματικότητας.

Τι σου λείπει ως θεατής, αλλά και κάποτε «μέλος» της τηλεόρασης στην Ελλάδα;

Δεν μου λείπουν πολλά από τη δεκαετία που δούλεψα ως σεναριογράφος για την τηλεόραση. Με ενοχλεί όμως η υποκρισία των ανθρώπων που δεν σταμάτησαν να δουλεύουν και βρέθηκαν να κάνουν ηθικό κήρυγμα για τσοντοκάναλα της διαπλοκής—μέχρι φυσικά να επιστρέψουν με χαρά στα τσοντοκάναλα. Είμαι καλόπιστος θεατής, αλλά αφαιρούμαι εύκολα. Η τηλεόραση άλλαξε ως μέσο και τυπολογία. Ο ανταγωνισμός και οι πλατφόρμες πλέον ισοπέδωσαν οποιαδήποτε ψευδαίσθηση για συνταγές επιτυχίας και τηλεθέασης.

Τι φοβάσαι, Γιάννη, και πώς καταπολεμάς τους φόβους σου;

Να μένεις χωρίς ανθρώπους και χωρίς αναμνήσεις—αυτό είναι ένα από τα πράγματα που φοβάμαι. Και δεν καταπολεμώ τους φόβους μου, ποτέ δεν το κατάφερα. Βάζω ακόμα μεγαλύτερη δύναμη για να τρέξω μακριά τους, και παρόλο που ξέρω ότι θα με ξαναβρούν, το κίνητρο αυτό με κάνει ακούραστο δρομέα απίθανων αποστάσεων.

Γιάννης Καφάτος

–Ποιος είναι ο Γιάννης Σκαραγκάς:

Μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος την τελευταία εικοσαετία, ο Γιάννης Σκαραγκάς έχει γράψει έντεκα μυθιστορήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γράφοντας στα ελληνικά και τα αγγλικά, βραβεύτηκε το 2018 από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο για το αμερικανικό του διήγημα How to Draw Human Figures (στο Copper Nickel) με το Editors’ Prize for Prose. Έχει επίσης γράψει εννιά θεατρικά έργα στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ και την Ελβετία, μεταξύ των οποίων το Prime Numbers, που ήταν υποψήφιο για τα New York Innovative Theatre Awards στη Νέα Υόρκη το 2009, και το Courage στο θέατρο Keller στη Ζυρίχη το 2017 με την Ruth Schwegler. Έχει βραβευτεί ως συγγραφέας από κορυφαία ιδρύματα στην Ευρώπη και την Αμερική (Literarisches Colloquium Berlin, Art OMI New York, IWP University of Iowa, κ.α). Το έργο του Η Κυρά της Ρω εντάχθηκε στο πρόγραμμα του Centre for the Art of Performance του UCLA στο Λος Άντζελες τη θεατρική περίοδο 2019/2020 με περιοδεία στις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Έχει εργαστεί στον χώρο της τηλεόρασης, υπογράφοντας πέντε τηλεοπτικές σειρές στο Mega και τον Alpha, αλλά και σε εταιρείες κινηματογραφικών παραγωγών. Γράφει για γνωστά αμερικανικά λογοτεχνικά περιοδικά όπως: World Literature TodayCopper NickelAmerican ChordataThe Charles CarterThe Tower JournalSpilled MilkMidnight Circus, κ.ά.

https://gianni-skaragas.wixsite.com/gianni-skaragas


mm
About Γιάννης Καφάτος 2231 Articles
Γιάννης Καφάτος, Μπαμπάς, δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, tattoer, T-shirt maker, dj, και ποιος ξέρει τι άλλο (ακόμη). Σπούδασε πολιτικές επιστήμες πήρε όμως πτυχίο από το ΡΟΔΟΝ και άλλα συναυλιακά "ιδρύματα". Ταξιδεύει λιγότερο από όσο θα ήθελε.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*