Ναρκισσισμός

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Νάρκισσος γοητεύτηκε με την αντανάκλασή του στο νερό μιας λίμνης. Στην πορεία ερωτεύτηκε τόσο πολύ το είδωλο του που πέθανε από τον καημό του επειδή δεν μπορούσε να το αγγίξει. Ο Φρόιντ μίλησε το 1914 για τον ναρκισσισμό ως ένα αναπτυξιακό στάδιο στη ζωή του ατόμου, το οποίο ονόμασε «πρωτογενή ναρκισσισμό».

Στο υγιές και αναγκαίο αυτό στάδιο το νήπιο χρήζει της πλήρους προσοχής και φροντίδας των γονιών του. Μεγαλώνοντας το άτομο θα γίνει προοδευτικά ένας ανεξάρτητος άνθρωπος που θα νοιάζεται για τον περίγυρο όσο νοιάζεται και για τον εαυτό του. Στην περίπτωση όμως που το άτομο δεν αποτινάξει τη ναρκισσιστική στάση της νηπιακής ηλικίας καταλήγει να γίνει εμμονικό με τον εαυτό του και τη σπουδαιότητά του.  Έτσι το υγιές στάδιο κατά τη βρεφική ηλικία μετατρέπεται σε σύμπλεγμα κατά την ενήλικη ζωή.

Ένα σύμπλεγμα που το  άτομο το κουβαλάει από τη νηπιακή του ηλικία, όταν ένιωθε το επίκεντρο όλων χωρίς ούτε να υποχρεούται αλλά ούτε και να νιώθει την ανάγκη να νοιάζεται κι εκείνο για τους άλλους. Η φιλαυτία του το οδηγεί σε αδιέξοδα αφού δεν έχει την ικανότητα να αγαπάει και να θαυμάζει κανέναν άλλον όσο τον εαυτό του.   Σύμφωνα πάντα με τον Φρόιντ ο Νάρκισσος έχει επενδύσει τη λίμπιντό του στον εαυτό του, στο υπερτιμημένο του εγώ. Το ερωτευμένο άτομο επενδύει τη λίμπιντό του στον αγαπημένο/η του. Το άτομο όμως που υποφέρει από ναρκισσιστική διαταραχή κατευθύνει τη λίμπιντο του προς τον εαυτό του. Έτσι βιώνει ικανοποίηση.  

            Ο ναρκισσισμός είναι διαταραχή. Ο ναρκισσιστής πιστεύει ότι είναι πιο έξυπνος και πιο σημαντικός από όλους γύρω του και μοιραία πιστεύει ακλόνητα ότι έχει δικαίωμα να τους εξουσιάζει. Το μικρό παιδί που εισέπραξε υπέρ του δέοντος επαίνους από το περιβάλλον του συνεχίζει και στην ενήλικη ζωή του να αποζητά επιβράβευση και συνεχή επιβεβαίωση. Δεν την  παίρνει στο βαθμό που πιστεύει ότι τη δικαιούται και κλονίζεται όλο του το εγώ. Αποζητά τη μόνιμη προσοχή του περίγυρού του και τη διεκδικεί και την απαιτεί με το δικό του τρόπο. Όλα αυτά μαρτυρούν χαμηλή αυτοπεποίθηση, ευθιξία και έναν άνθρωπο φτωχό στο συναίσθημα και πλούσιο στην απαίτηση και την καταπάτηση του συντρόφου του. Όταν νιώθει ότι χάνει την εξουσία πάνω στον άλλο, νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο. Κάτι τέτοιο εκτός από μη διαχειρίσιμο του είναι και αδιανόητο! Θα κάνει τα πάντα για να το ανατρέψει.

             Ο ναρκισσισμός διακρίνεται στον «μεγαλεπήβολο ναρκισσισμό» (grandiose narcissism)  και στον «ευάλωτο ναρκισσισμό» (vulnerable narcissism). Στον μεγαλεπήβολο ναρκισσισμό το άτομο είναι εξωστρεφές και αποζητά ξεκάθαρα εξουσία, κυριαρχία και προσοχή. Στον  ευάλωτο ναρκισσισμό το άτομο χαρακτηρίζεται από υπερβολική ευθιξία, πιστεύει ότι δικαιούται πράγματα αυτονόητα χωρίς καμία συστολή και αισθάνεται συχνά να απειλείται όταν αυτά δεν του αποδίδονται. Δεν είμαστε όμως πιο σημαντικοί από τους υπόλοιπους ούτε και αξίζουμε την  αμέριστη κι απόλυτη προσοχή όλων. Όταν αυτό το συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως ζούμε μια φυσιολογική ενήλικη ζωή. Αν όμως δεν εγκαταλείψουμε τον νηπιακό μας ναρκισσισμό εγκαίρως θα καταποντιστούμε στην πρώτη μας επαφή με τον έξω κόσμο. Αυτό που τόνισε ο Φρόιντ είναι πόσο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε την ασημαντότητά μας. Αν μάθουμε πώς θα γίνουμε ασήμαντοι, τότε θα συμβιώσουμε με τους υπόλοιπους ασήμαντους δίπλα μας και γύρω μας και θα ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι.

Ασημίνα Καραμαλέγκου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Life Coach

FB: Ασημίνα Καραμαλέγκου