Το πένθος είναι μια φυσιολογική ψυχολογική αλλά και σωματική αντίδραση στην απώλεια. Είναι μια προσωπική διαδρομή που εξαρτάται από την ήδη υπάρχουσα συναισθηματική και ψυχική κατάσταση του ατόμου. Εάν το άτομο υποφέρει από κάποια διαταραχή θα είναι πιο δύσκολη η διαχείριση του πένθους από το ψυχικά υγιές άτομο.
Για να το αντιληφθούμε καλύτερα αυτό ας σκεφτούμε πώς αντιμετωπίζει ένα υγιές άτομο μια ενδεχόμενη γρίπη και πώς ένα άτομο με υποκείμενα νοσήματα. Απώλεια χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε κατάσταση μπορεί να προκαλέσει πένθος.
Η χειρότερη είναι ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Απώλεια μπορεί να χαρακτηριστεί όμως και ένας χωρισμός, μια πτώχευση (απώλεια οικονομικής ευμάρειας), μια αρρώστια (απώλεια υγείας), ο θάνατος του κατοικίδιού μας, μια αποβολή, μια απόλυση (απώλεια εργασίας), ένας τσακωμός (απώλεια φιλίας). Οποιαδήποτε, λοιπόν, κατάσταση προκαλεί συναισθηματικό πόνο είναι μια απώλεια για την οποία το άτομο πενθεί.
Στο συγκεκριμένο άρθρο θα εστιάσουμε στη διαχείριση της απώλειας από θάνατο. Σύμφωνα με την ψυχίατρο Elizabeth Kubler-Ross, η διαδικασία του πένθους περιλαμβάνει πέντε στάδια: άρνηση, θυμό, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. Κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα με το δικό του μοναδικό τρόπο και με αυτόν τον δικό του μοναδικό τρόπο πενθεί.
Δεν είναι απαραίτητο να περάσει τα πέντε στάδια με τη σειρά που τα αναφέρει η Ross και επιπρόσθετα, υπάρχει η περίπτωση ένα άτομο να μπαινοβγαίνει στο ίδιο στάδιο. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος στο πένθος. Συναισθηματικά το άτομο νιώθει δυσπιστία, θυμό, θλίψη, ενοχές, ανησυχία και φόβο. Εκτός όμως από ψυχολογική το πένθος είναι και σωματική αντίδραση στην απώλεια με συμπτώματα όπως σωματικός πόνος, αύξηση ή μείωση βάρους, αϋπνία, κόπωση (ψυχοσωματικά συμπτώματα)
Σε καμμία περίπτωση το άτομο δεν πρέπει να αγνοήσει τον πόνο. Πρέπει να τον αναγνωρίσει για να τον διαχειριστεί. Να εκφράσει τη θλίψη του χωρίς να προσποιείται ότι είναι δυνατός και ότι αντέχει τον πόνο για να προστατεύσει τους οικείους του. Εάν κλαίει δεν σημαίνει ότι είναι αδύναμος, ούτε αν δεν κλαίει σημαίνει ότι δεν πενθεί. Το άτομο πρέπει να κατανοήσει ότι το πένθος προκαλεί πολλά και διαφορετικά συναισθήματα και να τα αποδεχτεί. Είναι βοηθητικό να ζητήσει στήριξη από ανθρώπους που τον αγαπάνε, οι οποίοι λόγω αμηχανίας ενδεχομένως απομακρυνθούν, χωρίς να έχει ενοχές ότι θα τους επιβαρύνει.
Μια συνηθισμένη αντίδραση είναι η παραμέληση εαυτού ως αυτοτιμωρία λόγω ενοχών. Είναι σημαντικό να δουλέψει με αυτές τις ενοχές ώστε να καταφέρει να φροντίσει την σωματική του υγεία ώστε να αντιμετωπίσει το πένθος του.
Τέλος, να μπορέσει να αντιληφθεί τη διαφορά ανάμεσα στο πένθος και την κατάθλιψη. Με το πλήρωμα του χρόνου όταν τελικά το άτομο θα έχει καταφέρει να αποδεχτεί την απώλεια τα ανυπόφορα συναισθήματα γίνονται λιγότερο έντονα και το άτομο καταφέρνει να συνεχίσει τη ζωή του όντας πλέον λειτουργικό.
Αν όμως αυτά τα επώδυνα συναισθήματα δεν υποχωρούν και το άτομο παρουσιάσει αυτοκτονικούς ιδεασμούς, τότε το πένθος έχει πλέον μετατραπεί σε μείζονα κατάθλιψη και το άτομο πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού.
Θα ήθελα να κλείσω αυτό το τόσο δύσκολο θέμα με τη διαπίστωση ότι οι υπαρξιακές μας ιδέες συμβάλλουν στην ομαλή διαχείριση του πένθους. Αυτό το αναφέρω ως πρόσωπο και όχι ως ψυχολόγος διότι πρόκειται για πίστη και δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Οι υπαρξιακές ιδέες περιλαμβάνουν πίστη στη μετά θάνατον ζωή που ενδεχομένως να ανακουφίσει κάπως το άτομο από τα επώδυνα συναισθήματα και να το βοηθήσει να διαχειριστεί το πένθος του με λειτουργικό για το ίδιο τρόπο.
Ασημίνα Καραμαλέγκου, Σύμβουλος ψυχικής υγείας – Life Coach
Ασημίνα Καραμαλέγκου/Facebook
Υπέροχος άνθρωπος πάνω από όλα . Ευχαριστούμε για τα υπέροχα αυτά άρθρα !