Το σύνδρομο αποθησαύρισης παρατηρήθηκε πρώτη φορά στην Αμερική το 1947, όταν δυο αδέρφια βρέθηκαν νεκρά μέσα στο σπίτι τους, όπου είχαν συσσωρεύσει τόνους άχρηστων υλικών. Ονομάζεται αλλιώς σύνδρομο Διογένη και είναι η υπερβολική συλλογή αντικειμένων τα οποία, ενώ ουσιαστικά δεν έχουν καμμιά συναισθηματική ή υλική αξία, το άτομο αδυνατεί να τα αποχωριστεί.
Σαν σύνδρομο Διογένη περιγράφεται η διαταραχή συμπεριφοράς όπου το άτομο παραμελεί πλήρως τη σωματική του υγιεινή καθώς και την υγιεινή του χώρου του λόγω των άπειρων αντικειμένων που έχει συσσωρεύσει. Το σύνδρομο αποθησαύρισης μπορεί να παρουσιάζεται ως μεμονωμένη διαταραχή ή ως σύμπτωμα άλλης διαταραχής, όπως είναι η ιδεοψυχαναγκαστική. Τα άτομα που το παρουσιάζουν είναι κυρίως άτομα απομονωμένα από το οικογενειακό τους περιβάλλον είτε από επιλογή η από εγκατάλειψη. Το άτομο δεν απορρίπτει και δεν αποχωρίζεται αντικείμενα ανεξάρτητα από την αξία τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζονται οι λειτουργικοί χώροι διαβίωσης του σπιτιού κι έτσι το άτομο καταλήγει να ζει σε ακατάλληλες συνθήκες. Τα άψυχα αντικαθιστούν τα έμψυχα. Συνήθως, το σύνδρομο εμφανίζεται σε ηλικιωμένους ανθρώπους ως αντίδοτο για τη μοναξιά τους και ως απόκτηση ενός σκοπού, που πλέον δεν έχουν. Ενδεχομένως να σχετίζεται και με την γεροντική άνοια. Το άτομο χαρακτηρίζεται από κοινωνική απομόνωση, επιθετική συμπεριφορά και συναισθηματική αστάθεια. Οι συμπεριφορές αυτές εμφανίζονται ως αμυντικοί μηχανισμοί για να αντιμετωπίσει τη μοναξιά και να διαχειριστεί το φόβο θανάτου.
Η Γνωστική Συμπεριφοριστική προσέγγιση είναι μια αποτελεσματική θεραπεία αυτής της διαταραχής. Ο θεραπευτής βοηθάει τον θεραπευόμενο να διατυπώσει τη δυσλειτουργική του εκείνη πεποίθησή που σχετίζεται με τη συλλογή άχρηστων αντικειμένων. Τον παροτρύνει να ανακαλύψει τα κενά που του καλύπτει η αποθησαύριση. Στη συνέχεια, εκπαιδεύει το άτομο να αποδομήσει αυτή την πεποίθηση (γνωσία) και να την αντικαταστήσει με έναν ενδυναμωτικό κανόνα, που θα ενισχύσει την οργάνωση του χώρου του και την απόρριψη όλων αυτών των δήθεν «θησαυρών». Το άτομο σταδιακά εκπαιδεύεται να αναγνωρίσει τις πραγματικές του ανάγκες σε αντικείμενα και να αναπτύξει δεξιότητες και να υιοθετήσει νέες συμπεριφορές που θα του επιτρέπουν να είναι περιποιητικός και λειτουργικός ως προς τον εαυτό του και τον περιβάλλοντα χώρο του.
Ασημίνα Καραμαλέγκου, Σύμβουλος Ψυχικής υγείας – Life Coach
