19/03/2024

Είδα το «Ρίττερ,Ντένε,Φος», σε Σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα

Από τη Γιώτα Δημητριάδη /φωτό:Σταύρος Χαμπάκης


Υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στα έργα του Τόμας Μπέρνχαρντ και των ηθοποιών- σκηνοθετών που τα ανεβάζουν στις αθηναϊκές σκηνές. Ίσως, αυτό να αποτελεί και μια ερμηνεία για την επιλογή τους να ζωντανέψουν τα καταγγελτικά και «δύσκολα» για τη δική μας κουλτούρα κείμενα του Αυστριακού συγγραφέα. Έργα όμως, ανατριχιαστικά κυνικά απέναντι στο πτώμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Η κοινή συνισταμένη αφορά το πρώτο ανέβασμα του έργου «Ρίττερ, Ντένε, Φος» το 1991, στο Θέατρο Οδού Κυκλάδων σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή. Αρκετά χρόνια αργότερα, είδαμε το έργο σε σκηνοθεσία τριών άλλων σημαντικών μελών της «Σκηνής»: του Δημήτρη Καταλειφού, της Ράνιας Οικονομίδου και της Άννας Κοκκίνου, στο θεάτρο της τελευταίας (2012).

Στη συνέχεια ο Γιάννος Περλέγκας σημείωσε μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία με τον «Αδαή και τον Παράφρωνα» (2015 πρώτο ανέβασμα στην Πειραματική του Εθνικού Θέατρου). Η παράσταση χάρισε στην Ανθή Ευστρατιάδου το βραβείο Μελίνα Μερκούρη (2017). Ο ίδιος ο Περλέγκας, είχε συνεργαστεί με τον Λευτέρη Βογιατζή, ενώ έχει δηλώσει ότι είχε παρακολουθήσει το «Ρίττερ, Ντένε, Φος», σε ηλικία δέκα ετών και είχε μαγευτεί.

Αντίθετα, ο νεότερος Δημήτρης Καρατζάς, δεν πρόλαβε να δουλέψει με τον Λευτέρη Βογιατζή αλλά επηρεασμένος και εκείνος από τις παραστάσεις του, παρουσίασε στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων την «Πλατεία Ηρώων» (2016) το τελευταίο έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ (γραμμένο ένα χρόνο πριν πεθάνει το 1989) με ηθοποιούς που είχαν συνεργαστεί μαζί του.

Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί το «Ρίτερ, Ντένε, Φος». Τόσο η ίδια, όσο και η Στεφανία Γουλιώτη και η Λουκία Μιχαλοπούλου είναι ηθοποιοί, που έχουν ρίξει πολύ θεατρικό ιδρώτα, πλάι στον Λευτέρη Βογιατζή.

Ο τίτλος του έργου παραπέμπει σε τρία γνωστά επίθετα Αυστριακών ηθοποιών, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν, στο πρώτο ανέβασμα του έργου, στο φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 1986.

Στην πρώτη πράξη οι δύο αδερφές εμφανώς ανήσυχες, ετοιμάζουν το τραπέζι- έδαφος για την άφιξη του αδερφού τους από το ψυχιατρείο.

Η όλη αναμονή του προσώπου, θέμα προσφιλές με το «Περιμένοντας τον Γκοντό», δικαιολογεί απόλυτα και τον χαρακτηρισμό των γερμανόφωνων κριτικών για τον Μπέρχαρντ, «Ο Μπέκετ των Άλπεων».

Η δεύτερη πράξη, ξεκινά με την είσοδο του αδερφού και τη μετατροπή της μεγαλοαστικής τραπεζαρίας σε κόλαση και αρένα για τα τρία αδέρφια.

Με τους γονείς απόντες, αλλά τελικά ουσιαστικά παρόντες, ο θεατής παρακολουθεί ένα δυνατό ματς ιδεών προσπαθώντας να καταλάβει ποιος από τους τρεις είναι τελικά ο πιο άρρωστος ψυχικά.

Ψυχώσεις, σύνδρομα οιδιπόδεια και ανεκπλήρωτοι στόχοι βουλιάζουν τους τρεις ήρωες στην κατά Σάρτρ «κόλαση είναι οι άλλοι». Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο φιλόσοφος: «Οι άλλοι άνθρωποι αποτελούν την κόλαση από την άποψη ότι από την στιγμή που γεννιέστε βρίσκεστε σε μια κατάσταση στην οποία είστε αναγκασμένος να υποταχτείτε. Γεννιέστε σαν γιος ενός πλουσίου, ή ενός Αλγερινού, ή ενός γιατρού, ή ενός Αμερικανού. Και το μέλλον σας είναι αυστηρά προσχεδιασμένο, ένα μέλλον που έφτιαξαν άλλοι για σας. Δεν το δημιούργησαν άμεσα, αλλά αποτελούν ένα μέρος μιας κοινωνικής τάξεως που κάνουν αυτό που είσθε. Όλα αυτά σωριάστηκαν πάνω σας από άλλους ανθρώπους. Κι η σωστή περιγραφή της υπάρξεως αυτής είναι κόλαση».

Αυτά ακριβώς τα λόγια από το βιβλίο «Ο υπαρξισμός είναι ανθρωπισμός» (εκδ. Ρούγκα) έρχονται να δέσουν με το οικογενειακό υπόβαθρο της οικογένειας Βόρρινγκερ.

Ο διαρκώς εξαγριωμένος συγγραφέας, εδώ ασκεί κριτική   στην πνευματική ανεπάρκεια, στην αδυναμία της σκέψης να ανθίσει και να εξελιχθεί μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον ευνουχιστικό, αλλά και στη λειτουργία της τέχνης και της επιστήμης μέσα σε ένα πεδίο άκρατου καταναλωτισμού, «Αν έχεις το 51% των μετοχών του θεάτρου, παίζεις όποτε σου κάνει κέφι» αναφωνεί η Ρίττερ. Όλα τα παραπάνω έρχονται στο φως μ’ αφορμή αυτό το δείπνο.

Διαβάστε ολόκληρη την κριτική της Γιώτας Δημητριάδη στο Τέχνες-Plus


Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*